Chodzi o wykorzystywania w procesach karnych tzw. owoców zatrutego drzewa. W obecnym stanie prawnym zgodnie z art. 168a Kodeksu postępowania karnego dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 § 1 Kodeksu karnego, chyba że dowód został uzyskany w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznego obowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności.
Naczelna Rada Adwokacka postuluje przywrócenie zakazu wykorzystywania przeciwko obywatelom takich dowodów (dotyczy to np. nielegalnej inwigilacji obywateli).
Adwokatura przypomina, że zakaz ten obowiązywał do 2016 roku, a taka gwarancja ustawowa była pomyślana w interesie obywateli i dla ochrony ich konstytucyjnych praw. "Nie jest możliwe zaakceptowanie stanu, w którym funkcjonariusze państwa, a więc władzy publicznej, mogliby gromadzić materiał dowodowy wbrew obowiązującemu prawu, a zgodnie z prawem, na podstawie tego materiału, obywatele mieliby ponosić odpowiedzialność karną" – podkreślono w petycji. Dodano, że "władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym (51 ust. 2 Konstytucji RP) i są obowiązane respektować prawo obywateli do prywatności (art. 47 Konstytucji RP), prawo do wolność i ochrony tajemnicy komunikowania się (art. 49 Konstytucji RP), a także prawo do rzetelnego procesu karnego (art. 45 Konstytucji RP)".
Tylko legalnie pozyskane dowody
Adwokaci zwracają uwagę, że w obecnym stanie prawnym o legalizacji (zgodzie na wykorzystanie) materiałów uzyskanych poza zakresem prowadzonej kontroli operacyjnej nie decyduje niezawisły sąd, a prokurator. Zdaniem NRA, upoważnienie prokuratora do „legalizacji" materiałów na podstawie art. 168b i uczynienie z nich dowodów jest sprzeczne z podstawami funkcjonowania państwa prawa, w tym z Konstytucją RP. „Stanowi też kolejny przykład niczym nieuzasadnionej, uprzywilejowanej pozycji prokuratora względem obywateli w ramach procesu karnego” — podkreślono w petycji.
Zgodnie z propozycją NRA, tylko legalnie pozyskane dowody mogłyby być wykorzystane przez organy procesowe w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko obywatelowi. Projekt zmian w Kodeksie postępowania karnego w formie petycji został skierowany do parlamentu i rządu.
