W ocenie urzędnika proponowane zmiany mogą godzić w zapewnione osadzonym prawa - prawa do prowadzenia korespondencji oraz gwarancji konstytucyjnej do ochrony życia prywatnego i rodzinnego.
Chodzi o zmiany dotyczące zasad prowadzenia korespondencji oraz korzystania z prywantej odzieży, ale także możliwości zastosowania odstępstwa w sposobie wykonywania kary pozbawienia wolności. Zgodnie z przepisami skazani oraz tymczasowo aresztowani mają prawo do utrzymywania kontaktu z bliskimi m.in. poprzez prowadzenie korespondecji, ale także prowadzenia jej z organami państwowymi takimi jak właśnie Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka organami samorządu terytorialnego, czy też organami powołabymi na podtawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka. Osobie pozbawionej wolności należy umożliwić pisemny kontakt z nimi.
Od 1 stycznia 2023 roku skazani oraz tymczasowo aresztowani mają ponosić koszty prowadzenia tejże korespondencji z bliskimi, ale także urzędami. Co prawda nowelizacja rozporządzenia nie wyłącza możliwości pokrycia tych kosztów przez Skarb Pańśtwa, ale znacząco ją ogranicza - zgodnie z nimi skazany, który nie posiada środków pieniężnych, może otrzymać od administracji zakładu karnego znaczki pocztowe na korespondencję, ale jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.
Czytaj więcej
Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek przedstawił ministrowi sprawiedliwości Zbigniewowi Ziobrze opinię do projektu rozporządzenia MS w sprawie wysokości zryczałtowanej miesięcznej opłaty związanej z użytkowaniem w celi mieszkalnej dodatkowego sprzętu elektronicznego lub elektrycznego.
Ocena okoliczności będzie każdorazowo dokonywana przez administrację więzienną bez oparcia o żadne przesłanki i zróżnicowania kontaktu urzędowego i prywatnego. W sytuacji otrzymania od zakładu znaczku pocztowego, skazany otrzymuje także papier i koperty do kontaktu urzędowego, w przypadku kontaku z bliskimi wydanie papieru i kopert to decyzja uznaniowa dyrektorowi zakładu. Taki "luz decyzyjny" jak wskazał Rzecznik może stanowić zagrożenie naruszenia realizacji prawa do życia rodzinnego i prywatnego.
Rzecznik wskazuje również potrzebę wprowadzenia zmian co do sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności poprzez otwarcie katalogu osób, wobec których dyrektor może wprowadzić odstępstwa. Obecnie dyrektor zakładu na wniosek skazanego lub po zasięgnięciu opinii lekarskiej może wprowadzić takie odstępstwo dla skazanych przebywających w szpitalach, izbach chorych czy też leczonych poza znimi, ale także przewlekle chorych czy rekonwalescentów. Działanie to może być zastosowane także wobec skazanych, u których stwierdzono niepsychotyczne zaburzenia psychiczne, upośledzonych umysłowo, uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz niepełnosprawnych fizycznie. Zdaniem rzecznika katalog powinien obcjąć większą liczbę skazanych - można tego dokonać poprzez zastosowanie określenie "w szczególności", otwierając tym samym katalog schorzeń i sytuacji, pozostawiając większą dyspozycyjność personelowi więziennemu, który widzi taką potrzebę.
W piśmie do ministra sprawiedliwości zwrócono uwagę także na zmiany w zakresie korzystania przez tymczasowo aresztowanych z własnej odzieży - aktualnie ograniczenie to może zostać zastosowane jeśli zakłóca to porządek ustalony w areszcie śledczym lub sprzeciwiają się temu względy bezpieczeństwa albo względy sanitarne. Nowa przesłanka wprowadza okoliczność zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego. W ocenie Rzecznika może to doprowadzić do nadużyć - Czym innym jest bowiem podjęcie decyzji przez organ dysponujący, a czym innym projektowana możliwość wdrożenia ograniczenia przez Służbę Więzienną ze względu na potrzebę zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego, wskazał RPO.
