Licea mają większą swobodę w ustalaniu planu lekcji

Od tego roku szkolnego zmieniają się zasady nauki w szkołach ponadgimnazjalnych, czyli liceach, technikach i zasadniczych szkołach zawodowych. Takie modyfikacje wprowadziły dwa rozporządzenia. Pierwsze – z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2009 r. nr 4, poz. 17). Drugie – z 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (DzU z 22 lutego 2012 r. poz. 204).

Koniec z chemią, fizyką

W pierwszej klasie wszyscy uczniowie będą zaliczali te same przedmioty w tzw. zakresie podstawowym (m.in. język polski, dwa języki obce, historia, matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, wychowanie fizyczne). Niektóre z tych przedmiotów mogą być realizowane w wersji rozszerzonej już od pierwszej klasy. Są to: język polski, matematyka i języki obce.

W drugiej i trzeciej klasie wszyscy nadal obowiązkowo muszą chodzić na lekcje: języka polskiego, matematyki, dwóch języków obcych i wychowania fizycznego. Każdy będzie jednak mógł mieć w swoim planie lekcji minimum dwa, a maksimum cztery przedmioty, które będzie realizował w zakresie rozszerzonym. Jednym z nich musi być: historia, biologia, geografia, fizyka lub chemia.

Oznacza to, że z takich przedmiotów będzie miał więcej godzin tygodniowo, niż mają teraz starsze roczniki licealistów. W przypadku rozszerzenia z chemii, biologii czy historii będzie to minimum osiem godzin tygodniowo łącznie w klasach II i III (np. po cztery w drugiej i trzeciej).

Uczeń może decydować

Wyboru przedmiotów w zakresie rozszerzonym dokonuje uczeń. Może to zrobić tak jak dotychczas podczas rekrutacji do liceum albo w pierwszej klasie. Większość szkół zdecydowała się na stosowanie pierwszego rozwiązania i to jeszcze kandydaci wskazują, jakie dziedziny nauki chcą poznać w rozszerzonym zakresie.

Są i takie szkoły, które pozwalają na wybór w pierwszej klasie. Dla przykładu uczniowie, którzy rozpoczną naukę w XI Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie o zmianie profilu mogą zdecydować do końca marca 2013 r. Jednak tylko jeden przedmiot rozszerzony mogą wybrać samodzielnie, a pozostałe określa szkoła dla danej klasy. Rodzice, działając np. poprzez radę rodziców, mogą mobilizować dyrektora szkoły do opracowania bardziej elastycznych zasad wyboru profilu nauczania.

Przedmioty uzupełniające

Całkowitą nowością będą przedmioty uzupełniające. Uzyskane z nich oceny mają wpływ na promocję do następnej klasy oraz ukończenie szkoły.

Od drugiej klasy w planie lekcji licealisty mogą pojawić się: historia i społeczeństwo, przyroda, zajęcia artystyczne, ekonomia w praktyce, a także inne przedmioty opracowane w szkole. Na przykład w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Nidzicy zaproponowano licealistom fizykę medyczną. Program tego przedmiotu opracowali nauczyciele liceum pod kątem wymagań na kierunkach studiów związanych z naukami medycznymi.

Ci, którzy od drugiej klasy zrezygnują z nauki historii w zakresie rozszerzonym, będą musieli brać udział w zajęciach z przedmiotu uzupełniającego: historia i społeczeństwo. Ci zaś, którzy nie wybiorą geografii, biologii, chemii lub fizyki – będą musieli zaliczyć zajęcia z przedmiotu uzupełniającego: przyroda. Zawiera on w sobie elementy geografii, biologii, chemii lub fizyki i może jej uczyć każdy z nauczycieli tych przedmiotów. Oznacza to, że w jednej klasie przyrodę może prowadzić nawet czterech pedagogów. Materiał do realizacji pogrupowany jest w wątki: przedmiotowe (omówienie grupy tematów

z perspektywy wybranego przedmiotu, np. nauka i świat widziane przez pryzmat fizyki) lub tematyczne (omówienie tematu z perspektywy wszystkich przedmiotów przyrodniczych, np. światło w biologii, w chemii, w geografii i w fizyce). To, jakie wątki zostaną zrealizowane, będzie zależało od nauczycieli. Powinni oni jednak w swoich wyborach uwzględnić zainteresowania i potrzeby uczniów.

Kilku nauczycieli

Historia i społeczeństwo, jak sama nazwa wskazuje, zawiera w sobie historię oraz elementy wiedzy o społeczeństwie i kulturze. Tego przedmiotu uzupełniającego może uczyć jeden lub kilku nauczycieli, z tym że zawsze w zespole musi być jeden historyk. Wymiar zajęć powinien wynosić co najmniej dwie godziny tygodniowo w II i III klasie, choć dyrektor może zdecydować, że w przedostatnim roku nauki będą to trzy godziny, a w ostatnim jedna (lub odwrotnie).

Tu także nauczyciel może przedstawić wątki tematyczne (omawia temat we wszystkich epokach historycznych, np. demokracja na przestrzeni dziejów) lub epokowy (omawia wszystkie ważne tematy chronologicznie, np. wiek XIX czy starożytność). W każdej szkole powinien być realizowany wątek „Ojczysty Panteon i ojczyste spory” traktujący o najważniejszych wydarzeniach z historii Polski.

Uczniowie, którzy zdecydują się na naukę historii i jednego z przedmiotów z grupy przyrodniczej, nie muszą mieć przedmiotów uzupełniających: przyroda oraz historia i społeczeństwo. Muszą jednak zaliczyć zajęcia uznawane za uzupełniające oferowane przez szkołę, np. fizyka w medycynie, ekonomia w praktyce. Jeśli nauczyciele nie opracują własnych przedmiotów uzupełniających, uczniom pozostanie przyroda oraz historia i społeczeństwo.

Nowa matura

Ministerstwo Edukacji Narodowej szykuje zmiany w egzaminie maturalnym. Zostały już ogłoszone założenia do projektu rozporządzenia. Wynika z nich, że osoby, które w tym roku rozpoczynają naukę w pierwszej klasie liceum, będą musiały przystąpić do egzaminu z przedmiotu dodatkowego w zakresie rozszerzonym. Uzyskany wynik będzie odnotowany na świadectwie dojrzałości. Nie będzie miał on jednak wpływu na zdanie matury. Nadal będzie decydować wynik egzaminu z trzech przedmiotów: języka polskiego, matematyki i języka obcego.

Z zapowiedzi Krystyny Szumilas, minister edukacji narodowej, wynika, że wybór przedmiotu dodatkowego nie będzie uzależniony od tego, jakich przedmiotów rozszerzonych kandydat uczył się w szkole. Oznacza to, że ktoś, kto na lekcjach na poziomie rozszerzonym zgłębiał chemię i biologię, będzie mógł przystąpić do egzaminu na poziomie rozszerzonym np. z historii.

Nowości w planach lekcji

Uczniowie rozpoczynający w tym roku szkolnym naukę w liceum będą realizować przedmioty w zakresie podstawowym lub rozszerzonym i uzupełniającym. Każdy uczeń musi realizować minimum dwa, maksimum cztery przedmioty w zakresie rozszerzonym. Zależnie od szkoły ich wyboru dokonuje podczas rekrutacji do liceum lub w pierwszej klasie.

Przedmioty w zakresie podstawowym realizowane w I klasie to: język polski, dwa języki obce, historia, wiedza o społeczeństwie, wiedza o kulturze, matematyka, geografia, fizyka, biologia, chemia, podstawy przedsiębiorczości, informatyka, wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa, zajęcia z wychowawcą. Nauka większości przedmiotów na poziomie rozszerzonym zaczyna się od II klasy.

Od I klasy można jedynie uczyć się: matematyki, języka polskiego oraz pierwszego języka obcego w zakresie rozszerzonym. Możliwa jest i taka organizacja nauczania, że nauka historii na poziomie rozszerzonym może zacząć się już w II półroczu klasy I. Poziom rozszerzony nauczyciel może realizować po zakończeniu materiału z zakresu podstawowego.

Przynajmniej jednym z przedmiotów nauczanych w zakresie rozszerzonym muszą być: historia, geografia, fizyka, biologia, chemia. Jeśli uczeń nie ma rozszerzonej historii, musi realizować przedmiot uzupełniający historia i społeczeństwo; Jeśli uczeń nie ma rozszerzonej geografii, chemii, fizyki lub biologii, musi realizować przedmiot uzupełniający przyroda. Jeśli uczeń zalicza historię i jeden z przedmiotów przyrodniczych (geografię, chemię, fizykę lub biologię), nie musi zaliczać przyrody oraz historii i społeczeństwa.

Dyrektor szkoły może też zaproponować inny przedmiot, którego program nauczania został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania, np. elementy prawa, obronności, fizyka medyczna, czyli lekcje istotne w klasach o profilu prawniczym, mundurowym itp.

Zajęcia w grupach

Zajęcia z niektórych przedmiotów, w tym rozszerzonych, mogą być organizowane w grupach. Dyrektor może utworzyć grupy:

- z uczniów tego samej klasy np. grupa 1 klasy IIA i grupa 2 klasy IIA;

- z uczniów z różnych klas, czyli np. z uczniów klas IIIA i IIIB,

a także uczniów klasy IIB i IIIB.

- z uczniów różnych szkół z uczniów np. z klasy IIA z LO nr X i klasy IIB z LO nr XX.