W napływających do rzecznika praw obywatelskich skargach, rodzice informują, iż w przedszkolach i szkołach zdarzają się przypadki żądania od nich pisemnych oświadczeń, iż przedszkolak lub uczeń nie będzie uczestniczył w lekcjach religii. W opinii prof. Ireny Lipowicz takie postępowanie narusza obowiązujące przepisy prawa.
Prowadzenie lekcji religii (etyki) reguluje ustawa o systemie oświaty i rozporządzenie w sprawie organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Zgodnie z rozporządzeniem lekcje tego przedmiotu organizuje się na życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów. Życzenie to wyrażone może być w najprostszej formie i nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym. Może być zmienione. Regulacja ta ma również zastosowanie do oświadczenia dotyczącego lekcji etyki.
Prof. Lipowicz w wystąpieniu do Minister Edukacji Narodowej zauważa, iż przepisy te dotyczą jedynie oświadczeń chęci uczestnictwa w zajęcia, nie przewidują natomiast sytuacji odwrotnej, czyli obowiązku składania oświadczeń o nieuczestniczeniu w lekcjach religii bądź etyki. Takie oświadczenie byłoby konieczne w przypadku rezygnacji z tych lekcji. – Szkoła nie ma więc prawa domagać się ani corocznych oświadczeń dotyczących uczestniczenia, ani też dotyczących nieuczestniczenia w lekcjach religii / etyki – podnosi RPO.
Z informacji uzyskanych przez rzecznika od Mazowieckiego Kuratora Oświaty wynika, że zasadniczą przyczyną tego typu nieprawidłowości jest nieodpowiednia organizacja szkół. – Domaganie się od rodziców, by składali oświadczenie, iż ich dziecko nie będzie uczestniczyć w lekcjach religii może być odebrane jako forma dyskryminacji ze względu na przekonania religijne bądź bezwyznaniowość – pisze prof. Lipowicz, i dodaje, iż może być także uznane za naruszenie Konstytucji, która stanowi, iż nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznaniowych.
Rzecznik dla zwróciła się do MEN, aby za pośrednictwem kuratorów oświaty zwrócili uwagę dyrektorom placówek na konieczność stosowania obowiązujących przepisów prawnych.
