Jak oddać głos w wyborach do Sejmu i Senatu oraz w referendum. Objaśniamy

Wybory do Sejmu i Senatu oraz referendum już 15 października. Tłumaczymy, ile kart do głosowania będzie czekało na wyborców w lokalu wyborczym, jak prawidłowo je wypełnić oraz jak oddać ważny głos poza miejscem zameldowania.

Publikacja: 25.09.2023 10:06

Jak oddać głos w wyborach do Sejmu i Senatu oraz w referendum. Objaśniamy

Foto: Adobe Stock

15 października między 7:00 a 21:00 będzie można zagłosować w wyborach parlamentarnych oraz jednocześnie w referendum ogólnokrajowym, które zostało zatwierdzone przez Sejm RP uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów. Należy pamiętać, że głos można też oddać poza miejscem zameldowania i stałego zamieszkania.

Kto może głosować w wyborach do Sejmu i Senatu oraz w referendum

Co cztery lata odbywają się wybory do Sejmu i Senatu, w których obywatele Polski wybierają 460 posłów i 100 senatorów. W wyborach może wziąć udział każdy polski obywatel, który:

• najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat;

• nie został pozbawiony praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu;

• nie został ubezwłasnowolniony prawomocnym orzeczeniem sądu;

• nie został pozbawiony praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.

Te same reguły odnoszą się do osób uprawnionych do udziału w referendum ogólnokrajowym.

Jak wypełnić kartę do głosowania w wyborach parlamentarnych

Wyborcy otrzymają w lokalu wyborczym trzy karty do głosowania.

Na pierwszej z nich znajdzie się lista kandydatów na posłów do Sejmu RP. Polska podzielona jest na 41 okręgów wyborczych do Sejmu. Najmniejszym okręgiem jest częstochowski, gdzie wybiera się 7 posłów, zaś największym Warszawa, skąd wybiera się 20 posłów. We wszystkich okręgach na kartach do głosowania znajdziemy kandydatów sześciu ogólnopolskich komitetów wyborczych wymienionych w poniższej kolejności, ustalonej w drodze losowania, które odbyło się w siedzibie Państwowej Komisji Wyborczej:

1. Komitet Wyborczy Bezpartyjni Samorządowcy

2. Koalicyjny Komitet Wyborczy Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe

3. Komitet Wyborczy Nowa Lewica

4. Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość

5. Komitet Wyborczy Konfederacja Wolność i Niepodległość

6. Koalicyjny Komitet Wyborczy Koalicja Obywatelska PO .N IPL Zieloni

W niektórych okręgach na kartach wyborczych znajdą się również komitety wyborcze, które zarejestrowały swoich kandydatów tylko w części okręgów wyborczych. Numer 7 będą miały listy Komitetu Wyborczego Polska Jest Jedna, numer 8 – Komitet Wyborczy Polska Liberalna Strajk Przedsiębiorców, 9 – Komitet Wyborczy Wyborców Ruch Dobrobytu i Pokoju, a numer 10 otrzymał Komitet Wyborczy Normalny Kraj.

Należy pamiętać, że karta wyborcza musi zawierać pieczęć Obwodowej Komisji Wyborczej.

Imiona i nazwiska wszystkich kandydatów do Sejmu RP startujących z danego okręgu będą wypisane na jednostronicowej karcie wyborczej. Jak mówi Kodeks Wyborczy, ważny głos oddaje się poprzez postawienie na karcie do głosowania znaku „x” w kratce obok nazwiska jednego z kandydatów. W myśl art. 5 pkt 12 Kodeksu wyborczego, znak „x” to „co najmniej dwie linie, które przecinają się w obrębie kratki”.

Uwaga: jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwisk dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list kandydatów, głos uznaje się za nieważny.

W praktyce oznacza to, że na karcie do głosowania z kandydatami do Sejmu RP możemy postawić jeden krzyżyk przy nazwisku wybranego przez nas kandydata.

Oprócz tego każdy wyborca otrzyma drugą kartę wyborczą z listą kandydatów do Senatu RP. Aby zagłosować w wyborach do Senatu RP także musisz postawić znak „x” przy nazwisku tylko jednego kandydata z listy. W tym przypadku również zaznaczenie więcej niż jednego kandydata oznacza nieważność głosu.

Czytaj więcej

Wybory 2023: głosowanie za granicą. Formalności i ważne terminy

Jak wypełnić kartę do głosowania w referendum

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy o referendum ogólnokrajowym w przypadku przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory do Sejmu RP i do Senatu RP, głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla właściwych wyborów i na podstawie spisów wyborców sporządzonych dla tych wyborów. Referendum odbędzie się więc w tych samych godzinach, co wybory do Sejmu RP i Senatu RP: 15 października między 7:00 a 21:00. Głosowanie odbędzie się w tych samych lokalach wyborczych.

Każdemu wyborcy zostanie wydana trzecia karta – referendalna. Będą na niej wypisane cztery pytania zatwierdzone przez Sejm RP:

1. Czy popierasz wyprzedaż majątku państwowego podmiotom zagranicznym, prowadzącą do utraty kontroli Polek i Polaków nad strategicznymi sektorami gospodarki?

2. Czy popierasz podniesienie wieku emerytalnego, w tym przywrócenie podwyższonego do 67 lat wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn?

3. Czy popierasz likwidację bariery na granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi?

4. Czy popierasz przyjęcie tysięcy nielegalnych imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki, zgodnie z przymusowym mechanizmem relokacji narzucanym przez biurokrację europejską?

Aby oddać ważny głos w referendum, przy każdym z pytań należy zaznaczyć jedną z dwóch odpowiedzi: TAK albo NIE. Należy to zrobić, tak jak w przypadku wyborów do Sejmu RP i Senatu RP, czyli poprzez zaznaczenie w wybranej ramce znaku „x”. Jak mówi ustawa o referendum ogólnokrajowym, jeżeli na karcie do głosowania postawiono znak „x” w obu kratkach obok odpowiedzi na postawione pytanie lub nie postawiono znaku „x” w żadnej z kratek obok odpowiedzi na pytanie, głos uważa się za nieważny. Należy też pamiętać, że nie trzeba odpowiedzieć na wszystkie pytania referendalne. Można odpowiedzieć na część z nich, a brak odpowiedzi na pozostałe pytania nie wpłynie na ważność zaznaczonych odpowiedzi. Można więc odpowiedzieć na jedno, dwa, trzy lub cztery pytania referendalne. Odpowiedzi, których się udzieliło, będą ważne.

Czy można robić dopiski i rysować na karcie wyborczej i referendalnej

Zgodnie z art. 41 Kodeksu Wyborczego, dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych numerów list i nazw lub nazwisk albo poczynienie innych znaków lub dopisków na karcie do głosowania, w tym w kratce lub poza nią, nie wpływa na ważność oddanego na niej głosu. Oznacza to, że wszelkie dopiski – także dokonywane w obrębie kratki, nie powodują nieważności głosu. Państwowa Komisja Wyborcza wielokrotnie informowała też, że rysowanie na karcie wyborczej nie wpływa na ważność głosu – Kodeks Wyborczy nic o tym nie mówi. Należy jednak uważać, żeby przypadkiem nie przeciąć dwóch innych linii w kratce obok nazwiska drugiego kandydata – w konsekwencji głos będzie nieważny.

Uwaga: przepis ten nie odnosi się do karty referendalnej. Były przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej i sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, Wojciech Hermeliński, wyjaśnił, że na karcie referendalnej można coś dopisać jedynie poza kratką. Jakikolwiek dopisek w obrębie kratki powoduje nieważność głosu.

Kodeks Wyborczy milczy też na temat pogięcia karty do głosowania, czego logiczną konsekwencją jest to, że wyborca po odebraniu karty wyborczej, a przed wrzuceniem jej do urny wyborczej ma prawo zgiąć kartę do głosowania, następnie zaznaczyć na niej krzyżyk przy nazwisku jednego z kandydatów i wrzucić do urny, a głos będzie ważny. Bez znaczenia na ważność głosu pozostaje również lekkie naderwanie karty wyborczej. Kluczowe jest to, aby w kratce przy nazwisku wybranego kandydata przecięły się dwie linie.

Czytaj więcej

Przewodnik na wybory 2023 r.: Agitacja, wyniki i protesty

Czy trzeba głosować w referendum

Należy też pamiętać, że można odmówić przyjęcia każdej z trzech kart do głosowania. Udział w każdym z trzech głosowań: do Sejmu RP, do Senatu RP i w referendum ogólnokrajowym jest dobrowolny. Należy też zadbać o zaznaczenie przez członka obwodowej komisji wyborczej faktu odmowy przyjęcia którejkolwiek z kart.

Jest to istotne w kontekście zapowiadanego przez część wyborców bojkotu referendum. Będzie ono wiążące tylko wtedy, jeśli weźmie w nim udział ponad połowa uprawnionych do głosowania.

Wszystkie trzy karty do głosowania należy wrzucić do tej samej urny wyborczej.

Czytaj więcej

Stanisław Biernat: Jak nie wziąć udziału w najbliższym referendum

Jak oddać ważny głos poza miejscem zameldowania

Każda osoba uprawniona do głosowania znajduje się w spisie wyborców w gminie, w której jest na stałe zameldowana. Jednak jeżeli dopełni się odpowiednich formalności, można zagłosować w innym miejscu. Są dwa sposoby na to, jak zagłosować poza miejscem zameldowania.

Po pierwsze, wyborca może pobrać zaświadczenie o prawie do głosowania. Z takim zaświadczeniem można głosować w dowolnej obwodowej komisji wyborczej w Polsce i za granicą. Aby uzyskać zaświadczenie, należy złożyć pisemny wniosek w wybranym przez siebie urzędzie gminy na terenie całej Polski. Jest to zmiana w porównaniu z wszystkimi dotychczasowymi wyborami, kiedy można to było zrobić tylko w urzędzie gminy, w której było się ujętym w spisie wyborców. Zaświadczenie powinno być wydane od ręki przez pracownika urzędu. Wnioski można już składać, ale należy to zrobić najpóźniej do 12 października.

Po okazaniu zaświadczenia członkowi obwodowej komisji wyborczej można oddać głos w dowolnie wybranym przez siebie lokalu wyborczym w Polsce i za granicą. Należy pamiętać, że jest to równoznaczne z wykreśleniem wyborcy ze spisu wyborców w miejscu zameldowania.

Uwaga: zaświadczenia takiego nie można zgubić, gdyż nie jest możliwe wydanie duplikatu.

Jeśli chce się zagłosować w miejscu odmiennym od miejsca zameldowania, można też złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców w danym miejscu.

Najważniejsza różnica między tym wnioskiem, a wnioskiem o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania polega na tym, że po złożeniu tego wniosku będziesz już na stałe wpisany do spisu wyborców poza miejscem zameldowania – w miejscu o przeniesienie, do którego wnioskowałeś. W następnych wyborach dalej będziesz więc wpisany do spisu w miejscu odmiennym od miejsca twojego zameldowania. Po drugie, będziesz musiał zagłosować w konkretnym, wybranym przez siebie miejscu, a nie jak w przypadku uzyskania zaświadczenia, w dowolnie wybranym lokalu wyborczym.

Do kiedy składamy wniosek o zmianę miejsca głosowania

Wniosek o zmianę miejsca głosowania można złożyć:

• na piśmie w formie papierowej (złożonym do urzędu gminy właściwego dla wybranego stałego obwodu głosowania na obszarze gminy, w której wyborca przebywać będzie w dniu wyborów)

• w formie elektronicznej (poprzez platformę ePUAP, gdzie należy zalogować się do swojego konta. Można to zrobić za pomocą profilu zaufanego, e-dowodu, bankowości elektronicznej lub aplikacji mObywatel. Po zalogowaniu należy wejść w podstronę z wnioskiem o zmianę miejsca głosowania)

Taki wniosek także trzeba złożyć do 12 października.

Uwaga: urzędnicy mają pięć dni na wydanie decyzji w sprawie wydania zaświadczenia lub dopisania do spisu wyborców, co oznacza, że lepiej nie czekać ze złożeniem wniosku do ostatniej chwili.

Co ważne, zaświadczenie o prawie do głosowania oraz wpisanie do spisu wyborców na terenie gminy innej niż gmina zameldowania uprawnia do wzięcia udziału zarówno w wyborach do Sejmu i Senatu jak i w referendum ogólnokrajowym.

Zmiana miejsca głosowania jest bezpłatna.

Czytaj więcej

Przewodnik na wybory 2023r.: Obwody, okręgi i komisje

15 października między 7:00 a 21:00 będzie można zagłosować w wyborach parlamentarnych oraz jednocześnie w referendum ogólnokrajowym, które zostało zatwierdzone przez Sejm RP uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów. Należy pamiętać, że głos można też oddać poza miejscem zameldowania i stałego zamieszkania.

Kto może głosować w wyborach do Sejmu i Senatu oraz w referendum

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego