Opinia rzecznika generalnego: Charakter karny sankcji administracyjnej w ramach unijnej pomocy dla rolnictwa

W dniu dzisiejszym rzecznik generalna Juliane Kokott przedłożyła Trybunałowi Sprawiedliwości opinię w sprawie obywatela polskiego, którego najpierw pozbawiono pomocy unijnej, a następnie skazano na karę pozbawienia wolności i karę grzywny z powodu podania nieprawdziwych danych dotyczących powierzchni uprawianych gruntów rolnych i upraw prowadzonych na tych gruntach (sygnatura akt C-489/10; Prokurator Generalny przeciwko Łukaszowi Marcinowi Bondzie).

Łukasz Marcin Bonda w 2005 r. złożył wniosek w biurze powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przyznanie unijnej pomocy dla rolnictwa za rok 2005. We wniosku tym zawarł nieprawdziwe dane dotyczące powierzchni uprawianych gruntów rolnych i upraw prowadzonych na tych gruntach.

Z powodu tych danych biuro powiatowe, w oparciu o przepisy rozporządzenia nr 1973/2004, odmówiło płatności pomocy za rok 2005, i stwierdziło ich utratę w trzech kolejnych latach.

W 2009 r. Ł.P. Bonda, również z powodu podania wspomnianych nieprawdziwych informacji we wniosku, został skazany przez sąd rejonowy w Goleniowie za popełnienie przestępstwa - oszustwa subwencyjnego - przewidzianego w kodeksie karnym na karę pozbawienia wolności w wymiarze 8 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat, a nadto na karę grzywny w wymiarze 80 stawek dziennych po 20 PLN każda.

Od wyroku sądu okręgowego w Szczecinie uwzględniającego apelację Ł.P. Bondy i umarzającego postępowanie karne ze względu na to, że za to samo zachowanie nałożono już na niego karę na podstawie rozporządzenia, Prokurator Generalny wniósł kasację do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy, skierował do Trybunału pytanie prejudycjalne w celu ustalenia, czy postępowanie administracyjne prowadzone w oparciu o przepisy unijnego rozporządzenia ma charakter karny. Ponadto, z uwagi na zakaz podwójnego karania (zasada ne bis in idem), czy można wszczynać dodatkowo postępowanie karne przeciwko beneficjentowi pomocy.

W przedłożonej dziś opinii rzecznik generalna zaproponowała, by Trybunał orzekł, że postępowanie na podstawie rozporządzenia nr 1973/2004

, które prowadzi do nałożenia sankcji polegającej na tym, że rolnikowi w roku, w którym złożył nieprawdziwe oświadczenie co do powierzchni gruntów ujętej w jego wniosku o pomoc, pomoc nie zostaje wypłacona i zostaje on wykluczony ponownie z przyznania pomocy do kwoty, która odpowiada różnicy między powierzchnią podaną przez niego a powierzchnią ustaloną w wyniku kontroli, i kwotę tę potrąca się z płatnościami pomocy, do której ma prawo w ramach wniosków złożonych w trzech kolejnych latach kalendarzowych po roku stwierdzenia różnicy,

nie stanowi postępowania karnego w rozumieniu unijnej zasady ne bis in idem.

Rzecznik generalna przypomniała, że zakaz podwójnego karania względnie ścigania (zasada ne bis in idem) jest uznany na poziomie Unii za ogólną zasadę prawa i zgodnie z  kartą praw podstawowych korzysta obecnie z rangi prawa podstawowego Unii. Tym samym, przewidziane w prawie Unii zobowiązanie do nakładania sankcji karnych na naruszenia prawa Unii może mieć tylko taki zakres, w jakim nie wpływa to na prawa podstawowe zainteresowanych osób zagwarantowane na poziomie Unii.

- Przepisy dotyczące dotacji, które zostały naruszone w omawianej sprawie, skierowane są wyłącznie do tych podmiotów gospodarczych, które dobrowolnie decydują się na skorzystanie z systemu pomocy - stwierdziła rzecznik generalna.