Jak radzić sobie ze zmęczeniem psychicznym

Dlaczego coraz więcej osób narzeka na zmęczenie psychiczne w pracy?

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat można zaobserwować, że wymagania fizyczne wobec pracowników zostają coraz częściej zastępowane przez wymagania dotyczące psychiki. Dlatego problem zmęczenia psychicznego w pracy staje się bardziej zauważalny. Analizując dowolną branżę można dojść do wniosku, że dawniej ludzie pracowali bardziej fizycznie, a ich doświadczenia z miejsca pracy ograniczały się w dużej mierze do obciążeń fizycznych. Obecnie, gdy przyglądamy się różnym miejscom pracy, ewidentnie wzrastają dwa rodzaje obciążeń: informacyjne oraz emocjonalne.

Na czym one polegają?

Obciążenie informacyjne bierze się stąd, że oczekuje się od pracowników szybkiego przetwarzania informacji. Obecnie przepływ informacji w miejscu pracy jest nieporównywalnie szybszy niż kilkanaście lat temu. Jest to konsekwencją np. tego, że pracownicy są coraz lepiej wykształceni i oczekiwania w stosunku do nich są coraz większe. Pracownik musi często trafnie przeanalizować ogromną ilość napływających danych. Takie przeładowanie informacyjne bardzo poważnie obciąża psychicznie pracowników.

A obciążenia emocjonalne?

W ostatnich latach nastąpiło ogromne przesunięcie zawodów w kierunku tych o charakterze usługowym – czyli, że pracujemy w ciągłym kontakcie z drugim człowiekiem. Przy tego typu pracy, niezwykle ważna jest tzw. emocjonalna otoczka naszej pracy. Wszyscy pracownicy z branży usługowej, muszą się borykać z regulowaniem własnych emocji w życiu zawodowym. Muszą dopasowywać to, co pokazują swoim klientom do tego, na czym polega ich praca, czyli np. muszą się dużo uśmiechać czy też okazywać dobry nastrój, podczas gdy ich praca jest pełna stresu i wymagań.

Czyli obciążenie informacyjne i emocjonalne wpływa na zmęczenie psychiczne pracowników?

Tak, jednak obciążenie informacyjne i emocjonalne powoduje cały szereg skutków, które można określić jako skutki stresu psychologicznego. Mogą one wywołać u pracowników: objawy napadów depresyjnych, niewiarę w siebie czy też niechęć do podejmowania ryzyka.

A jak sobie radzić z tymi obciążeniami? Przykładowo wydaje się, że dość wyniszczająca emocjonalnie może być praca w call center?

Prostej recepty nie ma. Dużo zależy od tego na czym polega nasza praca w call center – czy na pracy w sprzedaży i przyjmowaniu reklamacji od klientów czy może w dziale informacyjnym. Jeśli pracujemy w sprzedaży i reklamacjach to jesteśmy z góry skazani na pracę z klientami, którzy są zdenerwowani, agresywni i niemili. Najlepszym rozwiązaniem dla pracowników call center jest rotacja przy różnych zadaniach, ponieważ praca tylko i wyłącznie na najgorszym odcinku w call center może być ponad siły dla niektórych pracowników. Ale to jest bardziej rozwiązanie organizacyjne niż indywidualne. Kolejna rzecz to wsparcie wewnątrz organizacji. Firmy zatrudniające pracowników mocno obciążonych psychicznie powinny zapewnić pracownikom wsparcie w najtrudniejszych sytuacjach. Ale przy podejmowaniu pracy w call center, jak i każdej innej, to sam pracownik powinien odpowiedzieć sobie na pytanie – czy jest odpowiednią osobą do wykonywania tej pracy?

Jaki mógłby Pan podać przykład niedopasowania zawodowego?

Dobrym przykładem jest osoba introwertyczna, która zostaje przedstawicielem handlowym. Jeśli osoba nie lubi kontaktu z drugim człowiekiem, a podejmuje pracę o takim charakterze, to może się w niej potwornie męczyć. Można również przewidywać, że to, co innym będzie przychodzić z łatwością, jemu będzie przychodzić z olbrzymią trudnością. Obciążenie psychiczne w tego typu pracy będzie dla niego będzie dużo większe niż dla osób, które są bardzo dobrze dopasowane do stanowiska pracy.

Handel, call center – prace w tych obszarach są najogólniej dostępne, zwłaszcza dla osób wchodzących w na rynek pracy. Co więc mogą zrobić osoby introwertyczne, które nie do końca nadają się to tych profesji?

Jest zdecydowanie więcej pracy dla ekstrawertyków, głównie dlatego, że to oni lepiej sobie radzą w pracy o charakterze usługowym i kontaktem z drugim człowiekiem. Ale to nie jest tak, że ekstrawertyk ma zawsze przewagę. Dla introwertyka bardziej wskazane są prace samodzielne czy analityczne. Gdy praca wymaga skupienia i samodzielności, wtedy to ekstrawertyk może mieć problem z niedopasowaniem zawodowym.

A jak sobie poradzić z obciążeniami informacyjnymi?

To jest bardzo trudna sprawa, ponieważ jesteśmy bombardowani informacjami nie tylko w pracy, ale i poza nią. Ludzie dodatkowo się dostymulowują, gdy po pracy przychodzą do domu i od razu włączają komputer. Oczywiście inny jest sposób spędzania czasu przed komputerem w pracy i w domu – ale mimo wszystko nie jest to najlepsza forma odpoczynku dla osoby, która cały dzień intensywnie przetwarzała informacje. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem dla pracownika obciążonego informacyjnie byłby wysiłek fizyczny lub kontakt z drugim człowiekiem. Oczywiście ten realny, a nie wirtualny.

Czym różni się zmęczenie psychiczne od wypalenia zawodowego?

Choć to truizm, to trzeba pamiętać o jednej rzeczy – praca męczy. Dlatego nie ma co straszyć ludzi, że jak są zmęczeni to już od razu dzieje się coś niepokojącego. W dzisiejszym pełnym wyzwań i konkurencji świecie, człowiek ma prawo czuć się zmęczony. Niedobrze zaczyna się dziać kiedy zmęczenie ma charakter chroniczny. Przykładowo, gdy kończy się weekend, a my ciągle mamy wrażenie, że zmęczenie nam nie mięło. Lub jeszcze gorzej, gdy pracownik takie zmęczenie odczuwa nawet po urlopie. To już jest sytuacja, kiedy powinniśmy się na poważnie zastanowić – co się w życiu robi i do czego to prowadzi. Wtedy może już występować jeden z objawów wypalenia zawodowego jakim jest wyczerpanie emocjonalne. Badania wskazują, że ten typ wyczerpania może mieć bardzo negatywne przełożenie na sposób wykonywania przez nas zadań w pracy.

Rynki