Polska budżetówka nie jest rozrzutna

Główny wniosek raportu Banku Światowego o wynagrodzeniach w sektorze publicznym wskazuje na potrzebę dalszych reform.Które z nich są najpilniejsze ?

Na razie płace w sektorze publicznym, ściślej ujmując w sferze budżetowej są zamrożone. Kiedy jednak kryzys się skończy i sytuacja na rynku pracy się poprawi, pojawią się naciski płacowe. Naszym zdaniem rząd potrzebuje nowych regulacji, aby sprostać presji, która będzie wynikała z odmrażania wynagrodzeń urzędników. Proponujemy przygotowanie systemu indeksowania zarobków - czy to o wysokość wzrostu PKB, czy o wskaźnik inflacji. Może to być również wzrost w takim tempie, w jakim zwiększają się płace w sektorze prywatnym.

Zauważyliśmy również, że o ile dla pracowników niższych szczebli  płace są dość konkurencyjne w porównaniu z systemem  wynagrodzeń w sektorze prywatnym, o tyle dla menedżerów na najwyższych  stanowiskach już nie. I fakt, że nie ma w tej chwili ucieczki z administracji publicznej najlepszych menedżerów państwo zawdzięcza jedynie trudnej sytuacji gospodarczej. Kiedy jednak gospodarka rozpędzi się, możemy doświadczyć   prawdziwego exodusu talentów z sektora publicznego. Dlatego uważamy, że rząd powinien stopniowo dostosować zarobki tej właśnie grupy ludzi.

Po trzecie, w Polsce dyrektorzy z sektora publicznego na najniższym szczeblu mają bardzo dużą swobodę w kwestii ustalania zarobków swoich pracowników. To niespotykane w innych krajach. Taki swobodny system kształtowania indywidualnych wynagrodzeń powoduje, że  z dwóch pracowników na tym samym stanowisku jeden z nich może zarabiać trzykrotnie więcej, niż kolega, mimo że wykonuje takie same zadania. Taka swoboda jest stosowana w modelu szwedzkim i przy przygotowaniu tego raportu mieliśmy również szwedzkiego eksperta. Nasz wniosek jednak brzmi: Polska nie jest jeszcze gotowa,aby kopiować szwedzkie rozwiązanie.

Wygląda na to, że Bank Światowy popiera szwedzki model?

Teoretycznie tak. Tyle, że w tym kraju istnieje instytucjonalna infrastruktura, niezbędna,żeby mógł on w pełni funkcjonować. Po pierwsze zatrudniający może ustalić wynagrodzenie pracownika na podstawie poziomu w innych podobnych instytucjach,bo istnieje komórka, która monitoruje wynagrodzenia w całym sektorze publicznym. Po drugie przedstawiciele związków zawodowych zasiadają w komisji ustalającej poziom zarobków w sektorze publicznym. I nie chodzi o to,że wywierają oni presję na poziom konkretnych zarobków,ale  na przestrzeganie zasad dotyczących ustalania poziomu wynagrodzeń, że nie ma tam nieuzasadnionego faworyzowania jakiejś osoby, ani nepotyzmu. No,ale Szwedom stworzenie takiego systemu zajęło 30 lat. Czyli jest to znakomity model,ale niezbędna jest do niego odpowiednia infrastruktura.

W takim razie jaki model Bank Światowy zarekomenduje dla Polski ?

Model,który byłby pomiędzy szwedzkim liberalizmem i sztywnym systemem niemieckim. Taki,który dawałby trochę swobody dyrektorom w kształtowaniu płac, t.j. możliwość podjęcia decyzji: pozwalającej na  płacenie jednemu z pracowników trochę więcej,a drugiemu trochę mniej. Ale "trochę". Dzisiaj w polskim systemie można płacić jednemu pracownikowi trzykrotnie więcej, niż innemu zatrudnionemu na takim samym stanowisku.  I mówimy tutaj o niższych poziomach płac. Kiedy  analizujemy wyższe stanowiska okazuje się, że te różnice są jeszcze większe.Zdarza się, że nawet 5-6-krotnie. Ta różnica nie powinna wynosić więcej, niż np 5 procent.

Czy zdaniem Banku Światowego sektor publiczny oferuje atrakcyjne warunki pracy ?

Niewątpliwie jest wiele zachęt związanych z pracą w sektorze publicznym. Większa jest pewność, że nie zostanie się zwolnionym. Pensja może zostać zamrożona, obniżona,ale państwo nigdy "nie zwinie interesu". Dla wielu osób dodatkowo sama praca w sektorze publicznym jest atrakcyjna.Po prostu chcą pracować dla państwa.

W Polsce panuje opinia,że mamy zbyt wielu pracowników na państwowym garnuszku i że ta liczba nieustannie się zwiększa.