Szef powinien być wzorem

Coraz częściej mówimy o etycznym prowadzeniu biznesu. Co to konkretnie oznacza?

Wojciech Gasparski:

Przede wszystkim istotne jest to, czy firma bierze pod uwagę argument etyczny w podejmowaniu decyzji. Innymi słowy, czy działanie oceniane pozytywnie ze względu na wyniki finansowe, realizację celów biznesowych można ocenić pozytywnie pod względem stosowności zachowań.

Dużo polskich firm tak działa? Badania ilościowe nie są prowadzone. Można to jednak ocenić jakościowo, a także korzystając z własnego doświadczenia. Gdy robimy zakupy w sklepie czy na bazarku, dość łatwo możemy sprawdzić, czy nas ktoś nie oszukuje. Im konsument jest bliżej sprzedawcy, producenta, tym większa jest jego kontrola nad ich działaniami. Ważny jest bowiem dystans moralny. Gdy jest mały, wówczas rośnie zaufanie. Tam, gdzie jest większy, skłonność do nieetycznych zachowań rośnie, a zaufanie maleje.

Gdzie tak jest?

Wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z dużą liczbą klientów i raczej z PESEL-em, numerkiem, niż z żywym człowiekiem, wówczas dystans moralny jest znaczny. Tak bywa na przykład w finansach oraz w branżach, gdzie klient jest bezosobowy. Szczególnie tam, gdzie prowadzi się biznes, korzystając z call center. Gdzie sprzedawca (zwany niekiedy doradcą – tylko komu doradza?) opłacany jest „od sztuki" i nie widzi konsumenta ani konsument jego.

Jednak dla wielu dużych firm końcowy klient jest praktycznie bezosobowy...

Dlatego ważne są kodeksy etyki, szkolenia pracowników, których trzeba wyczulić na argumenty etyczne. Ważne jest, by ludzie przyswoili sobie pewne zachowania, przede wszystkim to, co etyka nazywa powinnością, czyli jak postąpić należy, ponieważ takie właśnie działanie jest dobre samo w sobie, a nie dlatego, że jest skuteczne, opłacalne, ekonomiczne itp.

A jak jest w sektorze energetyczno-paliwowym?

Tu kwestie etyczne są istotne nie tylko z punktu widzenia rzetelnej obsługi konsumentów, współpracy z kontrahentami, ale również ekologii. Dochodzi tu szerszy wymiar odpowiedzialności biznesu, który wiąże się nie tylko z klientami, dostawcami, pracownikami, ale również z innymi interesariuszami, jak środowisko naturalne, a nawet przyszłe pokolenia. To, jak dziś prowadzimy wydobycie surowców, co robimy z odpadami, wpłynie na jakość życia naszych dzieci i wnuków, już obecnie oddziałując na nasze życie.

Niekiedy firmy narzekają, że przepisy, biurokracja zachęcają do nieetycznych działań...