Zarobki nauczycieli na początku i po 15 latach pracy w krajach OECD. Jak wypada Polska?

Z początkiem września pojawił się raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju o stanie edukacji w krajach OECD. Badano m.in. zarobki nauczycieli. Co udało się ustalić? Jak w badaniu wypadły polskie szkoły?

Publikacja: 20.09.2024 11:44

W nowym raporcie OECD zbadano m.in. czynniki wpływające na poziom zarobków wykwalifikowanych nauczyc

W nowym raporcie OECD zbadano m.in. czynniki wpływające na poziom zarobków wykwalifikowanych nauczycieli

Foto: Adobe Stock

Na blisko 500 stronach raportu dokonano dokładnej analizy trendów płac pracowników pedagogicznych szkół. Pod uwagę brano głównie zarobki nauczycielskie: na początku kariery zawodowej, po 10 latach pracy, po 15 latach pracy, po osiągnięciu najwyższego poziomu awansu zawodowego. Wyniki raportu „Education at a Glance 2024” opublikowano 10 września na stronie oecd.org.

Zarobki nauczycieli. Jakie są kluczowe wnioski z raportu?

Zarobki nauczycieli różnią się w zależności od kraju, poziomu doświadczenia i wysokości dodatków do bazowej płacy. Od 2015 roku średnie płace pedagogów w krajach OECD regularnie rosły. W większości badanych krajów płace nauczycielskie nie osiągnęły jednak poziomu średniej płacy pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. W przypadku polskich nauczycieli znaczącym czynnikiem podnoszącym płacę podstawową – w porównaniu z pozostałymi krajami OECD – są dodatki. W raporcie badano płace pedagogów zatrudnionych na pełny etat w szkołach publicznych. Płace przeliczono w dolarach wykorzystując wskaźnik PPPs („purchasing power parities” – parytet siły nabywczej).

Różnice w zarobkach nauczycieli. Od czego zależą?

W większości krajów OECD zarobki nauczycieli wzrastają wraz z poziomem doświadczenia. Średnie zarobki nauczycieli z 15-letnim doświadczeniem to poziom od ok. 52631 dolarów rocznie (wczesne etapy nauczania) do ok. 60803 dolarów rocznie (szkoły średnie).

Widełki zarobków nauczycielskich w krajach OECD są dość szerokie m.in. ze względu na różne poziomy kwalifikacji (i przypisane do nich płace ustawowe). W przypadku nauczycieli szkół średnich różnica pomiędzy średnią płacą pedagogów najmniej i najbardziej wykwalifikowanych wynosi aż 78 proc. W Finlandii zarobki nauczycieli szkół średnich (po 15 latach pracy) były wyższe od zarobków nauczycieli przedszkolnych o 43 proc. W Meksyku różnica pomiędzy płacami tych dwóch specjalizacji wynosi aż 90 proc.

Czytaj więcej

Nowy obowiązek w szkołach. Kiedy rodzic musi mieć zaświadczenie o niekaralności?

Poziom ustawowych płac nauczycielskich różni się w zależności od kraju. Przykładowo: średnią płacę pracownika pedagogicznego szkoły średniej w Niemczech i Luksemburgu (15-letnie doświadczenie, maksymalne kwalifikacje) oszacowano na poziomie ok. 100000 USD rocznie. Dla porównania, średnią płacę dla nauczycieli ze Słowacji o podobnym doświadczeniu i kwalifikacjach obliczono na poziomie 24144 USD.

Średnie płace nauczycielskie. Gdzie rosną? Gdzie spadają?

Pomiędzy rokiem 2015 a 2023 ustawowe zarobki nauczycieli w szkołach podstawowych i średnich wzrosły średnio we wszystkich krajach OECD o ok. 29 proc. Co istotne, porównanie średnich płac nauczycielskich w kontekście wzrostu cen w danym kraju pokazało rzeczywisty wzrost zarobków na poziomie ok. 4-5 proc.

W okresie od 2015 do 2023 roku rzeczywiste, średnie zarobki nauczycieli (płaca minimalna plus komplet dodatków) w krajach OECD wzrosły na poziomie ok. 12 proc. (pracownicy szkół podstawowych) i ok. 13 proc. (pracownicy szkół średnich). Największy, średni wzrost płac w tym okresie (powyżej 20 proc.) zaobserwowano wśród pracowników szkół w Estonii, Islandii, Izraelu i na Słowacji. Wyjątkiem jest Litwa, gdzie w badanym okresie zanotowano wzrost na poziomie 90 proc. W tej samej kategorii spadek na poziomie 5 proc. zanotowały z kolei płace nauczycieli z Austrii (szkoły średnie), Wielkiej Brytanii, Belgii, Finlandii i we Włoszech (szkoły podstawowe).

W jakim czasie nauczyciel osiąga maksymalne zarobki?

Na podstawie danych z raportu oszacowano, że średni czas dojścia do maksymalnego poziomu zarobków w zawodzie nauczyciela wynosi 26 lat (pod uwagę brano nauczycieli szkół średnich). W przypadku pedagoga z Japonii będzie to aż 36 lat, ale płaca najbardziej doświadczonego nauczyciela to dwukrotność zarobków osoby startującej w zawodzie. Podwojenie zarobków – od początkowego do finalnego poziomu doświadczenia – dotyczy także nauczycieli z Holandii. W tym wypadku jednak cały proces „awansu” zamyka się w okresie 12 lat. Stosunkowo krótką ścieżkę osiągnięcia najwyższych zarobków w szkole – bo zaledwie 10 lat – mają za to nauczyciele z Australii, Nowej Zelandii, Szkocji i Kolumbii.

Czytaj więcej

Powódź w Polsce. Dodatkowe pieniądze dla uczniów, rodziców i szkół. Jest komunikat MEN

Płace w szkołach w szerszym kontekście 

W ramach raportu porównano płace pedagogów z płacami pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. Jak wynika z danych, średnie zarobki nauczycielskie w krajach OECD stanowią ok. 81-88 proc. średnich zarobków pracowników o podobnym poziomie wykształcenia. Płace dyrektorów szkół są z kolei o ok. 22-38 proc. wyższe niż średnie płace pracowników na podobnym poziomie wykształcenia. Średnie zarobki pedagogów przewyższają średnie zarobki podobnie wykształconych pracowników w zaledwie kilku badanych krajach – m.in. w Korei Południowej, Luksemburgu i Meksyku.

Dodatki do wynagrodzenia nauczyciela

Na płacę nauczycieli oprócz podstawowych zarobków składają się również dodatki, nagrody i benefity. W niektórych krajach pedagodzy mają prawo m.in. do zniżek na transport publiczny i zakup materiałów do nauczania. Jak podaje raport, w jednej trzeciej badanych krajów OECD wypłaca się pedagogom dodatek za pracę w szkołach zlokalizowanych na terenach wiejskich.

Czytaj więcej

Biologia i chemia mogą zniknąć ze szkół. Zastąpi je przyroda

W przypadku jednej trzeciej badanych krajów zarobki pedagogów powiększone o dodatki były średnio przynajmniej o 10 proc. wyższe niż tzw. płaca podstawowa. Co ciekawe, Polskę i Kostarykę podano jako przykłady krajów, w których dodatki znacząco podnoszą nauczycielską płacę minimalną. Jak obliczono, w przypadku Polski dodatki do płacy nauczyciela (na najwyższym poziomie awansu nauczycielskiego) podnoszą płacę bazową o ok. 23-24 proc. Dla porównania, nauczyciele z Niemiec mogą w ten sposób podnieść swoją płacę o 16 proc.

Uniwersalny problem szkół. Niedobory i starzenie się kadry

Problemy wynikające z braku kadry dotknęły szkoły w 18 krajach na 21 badanych (dane z roku szkolnego 2022/2023). Jak podaje raport, w danych widoczny jest również problem starzenia się kadry nauczycielskiej. W szkołach średnich II stopnia odsetek pedagogów w wieku powyżej 50 lat wynosi 41 proc. Najwięcej nauczycieli w wieku poniżej 30 lat pracuje w szkołach podstawowych – warto podkreślić, że jest to grupa zaledwie 18 proc. pracowników.

Na blisko 500 stronach raportu dokonano dokładnej analizy trendów płac pracowników pedagogicznych szkół. Pod uwagę brano głównie zarobki nauczycielskie: na początku kariery zawodowej, po 10 latach pracy, po 15 latach pracy, po osiągnięciu najwyższego poziomu awansu zawodowego. Wyniki raportu „Education at a Glance 2024” opublikowano 10 września na stronie oecd.org.

Zarobki nauczycieli. Jakie są kluczowe wnioski z raportu?

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Nieruchomości
Ministerstwo Rozwoju przekazało ważną wiadomość ws. ogródków działkowych
Prawo w Polsce
Sąd ukarał Klaudię El Dursi za szalony rajd po autostradzie A2
Nieruchomości
Sąsiad buduje ogrodzenie i chce zwrotu połowy kosztów? Przepisy są jasne