Becikowe nie dla wszystkich

Becikowe otrzymają rodzice, u których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 2016 zł, czyli czterokrotności kwot uprawniających do zasiłku rodzinnego. W wypadku rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem próg ten ma wynosić 2332 zł. Wczoraj w Sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji.

Więcej dla ubogich

Zaoszczędzone kwoty przy okazji przyznawania becikowego miałyby zostać przeznaczone na podwyższenie o 500 zł dodatku do zasiłku rodzinnego. 1500 zł dodatkowo otrzymają po narodzinach dziecka rodzice, u których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 504 zł, a w wypadku rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem – 583 zł. Najbiedniejsi po narodzinach potomka dostaną więc w sumie 2500 zł.

– Becikowe pobiera ponad 99 proc. uprawnionych. Wyciągają więc po nie rękę wszyscy, nawet ci najbogatsi – argumentowała Anna Bańkowska, poseł sprawozdawca.

Wypłata becikowego kosztuje budżet państwa ok. 420 mln zł rocznie. Przysługuje wszystkim, niezależnie od statusu materialnego. Według szacunków po zmianach będzie wypłacanych 300 tys. zapomóg z tytułu urodzenia dziecka. Przyniesie to oszczędności przekraczające 100 mln zł. Środki te będzie można przeznaczyć na około 200 tys. dodatków do zasiłków rodzinnych, które co roku wypłaca się najbiedniejszym rodzicom.

Negatywnie do zmian odniósł się resort pracy i polityki społecznej.

– Ministerstwo stoi na stanowisku, że każdy powinien mieć prawo do jednorazowej zapomogi z tytułu narodzenia się dziecka. Skutkiem poselskiego projektu byłaby utrata prawa do becikowego jedynie 8 proc. rodziców – podkreślał wiceminister Jarosław Duda.

To niejedyne zmiany w świadczeniach rodzinnych omawiane wczoraj w komisji. Przedmiotem obrad były aż cztery projekty nowelizacji. Trzy z nich dotyczą świadczeń pielęgnacyjnych.

Świadczenie to wynosi 520 zł niezależnie od dochodów. To najkorzystniejsze oprócz becikowego świadczenie z ustawy o świadczeniach rodzinnych, zwłaszcza że jest wypłacane co miesiąc.

Małżonek ze świadczeniem

Według zmian proponowanych przez Senat osoby, które zrezygnowały z pracy, by opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny, będą miały prawo do świadczeń, nawet jeśli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim. Tak więc córka opiekująca się obojgiem niepełnosprawnych rodziców będzie mogła liczyć na pomoc, jeśli rodzice są małżeństwem. Świadczenie ma dostać  także niepracujący mąż opiekujący się obłożnie chorą żoną.

Obecnie jest to niemożliwe. Ustawa o świadczeniach rodzinnych uzależnia bowiem prawo do świadczeń od stanu cywilnego niepełnosprawnego. Na niespójność zasad przyznawania świadczenia wskazywał już Trybunał Konstytucyjny. Sprawą interesował się także rzecznik praw obywatelskich.

– Trybunał Konstytucyjny podkreślał, że przesłanka niepozostawania w związku małżeńskim może prowadzić do dyskryminacji – uzasadniała senator Grażyna Sztark.

Senatorowie chcą usunąć z ustawy przesłankę niepozostawania w związku małżeńskim. Mniejsze zmiany do ustawy o świadczeniach rodzinnych wprowadza projekt posłów lewicy. Według niego świadczenie pielęgnacyjne ma przysługiwać, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim z osobą również wymagającą opieki.

– Spotkałam się z sytuacją, że kobieta opiekująca się dwojgiem niepełnosprawnych rodziców nie miała prawa do świadczenia. Otrzymałaby je dopiero po śmierci jednego z nich, choć byłoby jej wtedy lżej. To niedorzeczne – powiedziała Anna Bańkowska.

Rządowe zastrzeżenia

Rząd zwraca uwagę, że ustawa o świadczeniach rodzinnych nie zawiera żadnych mechanizmów pozwalających zweryfikować, czy osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne faktycznie sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym. Zdaniem rządu rozszerzenie uprawnień przy braku instrumentów kontrolnych może w niedalekiej przyszłości spowodować, że na wszystkie osoby legitymujące się odpowiednią niepełnosprawnością przyznawane będzie świadczenie pielęgnacyjne.

– Taka sytuacja spowoduje lawinowy wzrost wydatków na świadczenia pielęgnacyjne. Nie ma na to środków w budżecie – powiedział Jarosław Duda.

Koszt przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wraz z wydatkami na składki emerytalne, rentowe oraz zdrowotne opłacane za osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnymi pozostającymi w związku małżeńskim według szacunków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wyniesie ok. 516 mln zł. Dotyczyć będzie ok. 66 tys. osób.

Potrzebna kontrola

Rada Ministrów przygotowała własny projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, który może przynieść oszczędności sięgające nawet 6,6 mln zł. Na skutek nowelizacji liczba świadczeniobiorców może się bowiem zmniejszyć o  prawie tysiąc osób.

Według postulowanych zmian jedna rodzina nie będzie mogła otrzymać więcej niż jedno świadczenie pielęgnacyjne. Bez znaczenia ma być liczba osób niepełnosprawnych pozostających pod opieką. Prawo do świadczenia utracą także osoby, które mają ustalone prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku.

Rada Ministrów chce także wprowadzić możliwość przeprowadzenia wywiadów u osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne.

Mają one służyć sprawdzeniu, czy osoba mająca przyznane świadczenie faktycznie sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym.

Wobec żadnego z omawianych projektów nie złożono wniosku o odrzucenie. Tym samym wszystkie skierowano do dalszych prac w podkomisji.

Zmiany w świadczeniach

- Według projektu senackiego:

świadczenie pielęgnacyjne będzie można otrzymywać także na niepełnosprawnego pozostającego w związku małżeńskim.

- Według projektu rządowego:

- nie będzie można otrzymywać więcej niż jednego świadczenia w rodzinie,

- świadczenie nie będzie przysługiwać osobie, która ma prawo do renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w razie zbiegu renty z innym świadczeniem z FUS,

- sprawdzane będzie, czy osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne faktycznie opiekują się niepełnosprawnym,

- nie będzie można otrzymywać z tytułu opieki nad jedną osobą więcej niż jednego świadczenia.

Etap legislacyjny: pierwsze czytanie