ZUS: Niepełnosprawność nie wystarcza do renty

Uzyskanie stopnia niepełnosprawności nie gwarantuje nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Muszą być bowiem spełnione wszystkie warunki do uzyskania tego świadczenia.

Otrzymają je osoby, które

- są niezdolne do pracy,

- mają wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

- ich niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie z 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna).

Niezdolność do pracy

Według art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

Z całkowitą niezdolnością mamy do czynienia, gdy dana osoba nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy, a z częściową, jeśli nie może pracować zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Dla oceny, czy dana choroba stanowi wystarczającą przesłankę uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, konieczne jest nie tylko określenie, czy dana osoba zachowała zdolność do wykonywania pracy z wykorzystaniem swego poziomu wykształcenia i kwalifikacji w dotychczasowym zawodzie.

Trzeba także ustalić możliwość dalszego wykonywania pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, lecz w innych warunkach niż dotychczasowe.

Oznacza to, że brak możliwości wykonywania tylko dotychczasowej pracy ze względu na chorobę nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy. Zwłaszcza jeśli dana osoba może podjąć inną pracę w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub przy pozytywnym rokowaniu co do możliwości przekwalifikowania zawodowego.

Odmienne pojęcie

Niepełnosprawność jest pojęciem odmiennym od niezdolności do pracy. Jest określona w ustawie z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2010 r. nr 214, poz. 1407 ze zm.).

Przy czym trzeba podkreślić, że osoba, która uzyskała orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, nie staje się na jego mocy osobą niezdolną do pracy. Musi jeszcze spełniać warunki z ustawy emerytalnej.

Tak też uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lutego 2010 (III UK 60/09). W wyroku z 20 stycznia 2010 (II UK 154/09) stwierdził, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności służy do innego celu niż nabycie na jego podstawie świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Wydawane jest ono na podstawie ustawy, która nie ma zastosowania przy ustaleniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zatem nie może stanowić podstawy do przyjęcia, że osoba z takim orzeczeniem jest niezdolna do wykonywania pracy zgodnej z  posiadanymi przez nią kwalifikacjami zawodowymi. Oznacza to, że nie można utożsamiać niepełnosprawności z niezdolnością do pracy, od której zależy nabycie prawa do renty.

Przykład

Pan Adam uzyskał orzeczenie stwierdzające umiarkowany stopień niepełnosprawności. Następnie złożył wniosek o przyznanie renty

z tytułu niezdolności do pracy. ZUS po badaniach go przez lekarza orzecznika i komisję lekarską wydał decyzję, w której odmówił mu prawa do świadczenia. Uznał bowiem, że nie jest on niezdolny do pracy. Pan Adam wniósł wówczas odwołanie do sądu, kwestionując tę ocenę i podnosząc, że jest przecież osobą niepełnosprawną.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe (w tym opinie biegłych lekarzy) i stwierdził, że pan Adam nie jest niezdolny do pracy. Jedynie w krótkich okresach nasilenia choroby wymaga czasowych zwolnień lekarskich. Dlatego też sąd oddalił odwołanie od decyzji ZUS.

Kryteria oceny

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy,