Rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz wystąpiła do ministra pracy i polityki społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza o jak najszybszą nowelizację ustawy emerytalnej.
Chodzi o realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (sygn. K 5/11) i wcześniejszego orzeczenia Sądu Najwyższego z 21 września 2010 r. (sygn. III UK 94/09).
Oba te orzeczenia dotyczą art. 114 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przewidującego prawo ZUS do podważania prawomocnych decyzji przyznających świadczenie. Kiedy Trybunał uznał za niezgodny z konstytucją art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej, który pozwalał ZUS na zmienianie wcześniejszych decyzji w dowolnym czasie wyłącznie na podstawie odmiennej oceny dokumentów, pozostałe w ustawie przepisy ciągle nie spełniają konstytucyjnych standardów.
Zgodnie z art. 114 ust. 1 prawo do świadczenia wciąż może być ponownie ustalone z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Przepisy nie zastrzegają jednak terminu, w którym może to nastąpić.
Rzecznik powołuje w tym zakresie wspomniany wyrok SN, w którym sędziowie określili kryteria uzasadniające wzruszanie prawomocnych decyzji przez ZUS. W myśl tego orzeczenia nowe dowody i okoliczności muszą mieć wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość. Ponadto istotne w takim postępowaniu powinno być to, czy pominięcie tych dowodów nastąpiło z winy ubezpieczonego, czy też stanowiło błąd ZUS.
