Wolą turkijski świat, nie chcą russkiego miru. Jak Rosja traci dawne wpływy

Rosjanie podliczyli, że Turcja zgromadziła pod swoją flagą już co trzecie państwo dawnego Związku Radzieckiego. Ankara zwiększa swoją obecność w dotychczas rosyjskiej strefie wpływów. W Biszkeku rusza szczyt Organizacji Państw Turkijskich.

Publikacja: 06.11.2024 04:37

Recep Tayyip Erdogan w Biszkeku

Recep Tayyip Erdogan w Biszkeku

Foto: PAP/EPA

Jurty rozstawione na lotnisku, dania narodowe, orkiestra, wojownicy w strojach ludowych, konna asysta honorowa. Tak w Biszkeku we wtorek witano przywódcę Turcji. Tego samego dnia Recep Tayyip Erdogan został odznaczony przez prezydenta Kirgizji Sadyra Dżaparowa orderem Manas I stopnia, najwyższym kirgiskim odznaczeniem państwowym.

W środę ruszy tam szczyt Organizacji Państw Turkijskich (OPT), w której Kirgizja na rok przyjmuje przewodnictwo. To już drugi szczyt organizacji w tym roku. Poprzedni, nieformalny, odbył się w lipcu w Szuszy, odzyskanej przez Azerbejdżan w 2020 roku w kilkudniowej wojnie w Górskim Karabachu.

Dlaczego Turcja wkracza do Azji Środkowej? 

Poza Erdoganem do Biszkeku udali się przywódcy Azerbejdżanu, Uzbekistanu, Kirgizji i Kazachstanu. Przywódcy Węgier i Turkmenistanu (państwa mają status obserwatorów w organizacji), Viktor Orbán i Serdar Berdimuhamedow również są obecni w kirgiskiej stolicy.

Będą rozmawiali o „wzmocnieniu turkijskiego świata”, ale też integracji gospodarczej, transformacji cyfrowej czy bezpieczeństwie. Powołany w 2023 roku Turkijski Fundusz Inwestycyjny w przyszłym roku ma sfinansować wspólne projekty państw o wartości ponad miliarda dolarów.

Od lat Turcja wspiera budowy meczetów w państwach regionu, zacieśnia z tymi krajami współpracę kulturową i edukacyjną. We wrześniu w Baku państwa OPT (w tym cztery kraje dawnego ZSRR) podjęły decyzje dotyczącą przejścia na ujednolicony alfabet turecki (łaciński), definitywnie żegnając cyrylicę.  

Czytaj więcej

Czas Ankary w Azji Centralnej? Co z Warszawą?

– Dziedzictwo historyczne czy kulturowe było ważne na początku tej współpracy. Turcja ma bardzo wyraźne interesy na Kaukazie i w Azji Centralnej. Odkąd w 2021 roku powołano Organizację Państw Turkijskich (wcześniej od 2009 roku istniała Rada Współpracy Państw Języków Tureckich – red.) aspekt czysto biznesowy zyskuje coraz większe znaczenie. Dla Turcji ważne są przede wszystkim surowce – ropa i gaz. Szczególnie jeżeli chodzi o relacje Turcji z Azerbejdżanem i Kazachstanem – mówi „Rzeczpospolitej” Zuzanna Krzyżanowska, ekspertka w dziedzinie Turcji z OSW.

Ważnym projektem transportowym dla Ankary jest tzw. korytarz środkowy, który ma łączyć Chiny poprzez Azję Centralną i Morze Kaspijskie z Europą. Po agresji rosyjskiej na Ukrainę waga tego połączenia wzrosła również dla Unii Europejskiej, która tym połączeniem jest zainteresowana. Bo omija w ten sposób Rosję i Iran.

Zuzanna Krzyżanowska, ekspertka w dziedzinie Turcji z OSW

– Ważnym projektem transportowym dla Ankary jest tzw. korytarz środkowy, który ma łączyć Chiny poprzez Azję Środkową i Morze Kaspijskie z Europą. Po agresji rosyjskiej na Ukrainę waga tego połączenia wzrosła również dla Unii Europejskiej, która jest nim  zainteresowana. Bo omija w ten sposób Rosję i Iran – dodaje.

Prokremlowski publicysta: Rosja nie może podchodzić do tego obojętnie

– Turcja zgromadziła pod swoją flagą jedną trzecią wszystkich postradzieckich republik – mniej więcej na tyle pretenduje Unia Europejska (trzy państwa bałtyckie już w UE, a Mołdawia, Gruzja i Ukraina stoją w kolejce). Czy to oznacza, że Turcja razem z Europą rozdziera postradziecką przestrzeń? – alarmuje na łamach rządowego portalu Ria Nowosti prokremlowski publicysta Piotr Akopow.

Oskarża Gorbaczowa o upadek ZSRR i przypomina, że środkowoazjatyckie narody „były częścią państwa rosyjskiego”. – Dlatego Rosja nie może obojętnie podchodzić do dążenia Turcji do integracji z tym regionem. To dla nas kwestia bezpieczeństwa, gospodarki i geopolityki – twierdzi. 

Rosja nie może obojętnie podchodzić do dążenia Turcji do integracji z tym regionem. To dla nas kwestia bezpieczeństwa, gospodarki i geopolityki

Piotr Akopow, prokremlowski publicysta rządowego portalu Ria Nowosti

Z roku na rok rośnie wymiana handlowa pomiędzy Turcją a innymi państwami OPT. Dzisiaj opiewa na ponad 18 mld dol., to już prawie połowa wymiany handlowej tych państw z Rosją (nieco ponad 40 mld). Dysproporcja ta będzie zapewne się kurczyła w miarę postępów rozbudowy tzw. korytarza środkowego. Ale nie chodzi tylko o gospodarkę.

Erdogan popularniejszy od Putina 

– W zeszłym roku w Kazachstanie przeprowadzono badania, z których wynikało, że wśród zagranicznych przywódców Kazachowie darzą największą sympatią właśnie przywódcę Turcji. Jest popularniejszy tam od przywódców USA, Chin czy Rosji. Jeszcze większą popularnością cieszy się w Azerbejdżanie ze względu na wyjątkowe relacje obu państw – mówi analityczka OSW.

Czy ta sympatia może się przerodzić przyszłości w sojusz militarny państw turkijskich?

Czytaj więcej

Wielki konflikt z Wielkim Turanem

– Turcja sprzedaje swoje uzbrojenie do państw Azji Środkowej, ale perspektywa powstania jakiegoś turkijskiego odpowiednika NATO czy OUBZ w tym momencie jest jeszcze bardzo odległa – uważa Krzyżanowska. I przypomina, że swoje relacje z Rosją państwa Azji Środkowej równoważą też szybkoo rozwijającymi się stosunkami z Chinami.  

Jurty rozstawione na lotnisku, dania narodowe, orkiestra, wojownicy w strojach ludowych, konna asysta honorowa. Tak w Biszkeku we wtorek witano przywódcę Turcji. Tego samego dnia Recep Tayyip Erdogan został odznaczony przez prezydenta Kirgizji Sadyra Dżaparowa orderem Manas I stopnia, najwyższym kirgiskim odznaczeniem państwowym.

W środę ruszy tam szczyt Organizacji Państw Turkijskich (OPT), w której Kirgizja na rok przyjmuje przewodnictwo. To już drugi szczyt organizacji w tym roku. Poprzedni, nieformalny, odbył się w lipcu w Szuszy, odzyskanej przez Azerbejdżan w 2020 roku w kilkudniowej wojnie w Górskim Karabachu.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Umowa Mercosur-UE: finał po ćwierć wieku negocjacji
Polityka
Rumunia: Wyniki wyborów prezydenckich zostały unieważnione
Polityka
Korea Południowa: Prezydent chciał aresztowań polityków? Traci poparcie własnej partii
Polityka
Emmanuel Macron nie ustąpi. Zostanie do maja 2027 r.
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Polityka
Unia Europejska się zastanawia, jak dalej szkodzić rosyjskiej gospodarce
Materiał Promocyjny
Transformacja w miastach wymaga współpracy samorządu z biznesem i nauką