– Nikt nie chce wojny, ale nie oczekujcie, że wielki biznes wstanie i powie, że się nie zgadza (z polityką prezydenta) – powiedział oczywiście anonimowo jeden z moskiewskich bankierów inwestycyjnych portalowi The Moscow Times. Dotychczas konflikt prowokowany przez Kreml wokół Ukrainy kosztował rosyjskich miliarderów bardzo wiele.
Męki najbogatszych
Tydzień temu z powodu załamania na giełdzie czterech najbogatszych straciło w ciągu jednego dnia po 1 mld dol. każdy. W największe koszty konflikt wpędził dwóch przyjaciół Putina: Leonida Michelsona i Giennadija Timczenkę. Ale ten ostatni, gdy w 2014 r. zaczynała się wojna na Ukrainie, zapewniał: – Gdy idzie o interesy państwa, na drugi plan schodzą osobiste niedogodności i koszty.
Choć niewielu się z nim zgadza, to miliarderzy milczą, zacisnąwszy zęby. Co nie jest łatwe, bo tylko w ciągu miesiąca (od 20 grudnia) z powodu spadków na giełdzie i załamania rubla stracili prawie 28 mld dol. – ponad połowę tego, co zarobili w zeszłym roku.
Załamanie na giełdzie zaczęło się 13 stycznia, gdy Kreml ogłosił, że rozmowy z USA i NATO nic nie dały. A kulminacja nastąpiła pięć dni później i był to największy spadek notowań od marca 2020 r. Akcje spadły o ponad 15 proc., niwelując cały zeszłoroczny wzrost. W poniedziałek zaś zaczął spadać kurs rubla po zapowiedzi prezydenta Bidena „znacznie gorszych sankcji" wobec Rosji. Centralny Bank Rosji przestał skupować waluty na rynku, by nie pogrążać rubla jeszcze bardziej, a od pełnej katastrofy uratował rynek tajemniczy inwestor, który wyprzedał ogromną ilość dolarów. Bankierzy podejrzewają, że był to jeden z koncernów państwowych, działający na polecenie Kremla.
Czytaj więcej
Agresywne działania Moskwy uderzają w Rosjan, rosyjskie spółki i dług publiczny. Bogaci obywatele federacji w pośpiechu wyprowadzają pieniądze za granicę, a zagraniczni inwestorzy pozbywają się rosyjskich papierów wartościowych.
– Informacje o ewakuacji dyplomatów USA z Ukrainy, dostawach do tego kraju broni NATO i zwiększenie wojskowego kontyngentu w Europie Wschodniej, ale też wojskowe manewry Rosji i Białorusi nie pozwalają zmniejszyć nerwowości na rynku – opisuje sytuację pracownik jednego z banków Dmitrij Dołgin.
– Mamy związane ręce, choć stosunki z Zachodem będą się pogarszać, co odbije się na gospodarce. Ale wielki biznes musi po prostu przeczekać – skarży się jeden z miliarderów.
Fundament władzy
Ostatnie podsumowania pokazały, że najwięcej znów stracili przyjaciele Putina Leonid Michelson i Giennadij Timczenko (po ok. 2 mld dolarów) oraz senator i jednocześnie właściciel kopalń złota Sulejman Kerimow. W stosunku do swego majątku największe straty poniósł założyciel informatycznego koncernu Yandex Arkadij Wołożok (ok. jedną czwartą zasobów) i Oleg Tińkow (ok. jedną piątą). Wśród przegranych „z przyczyn geopolitycznych" są też dwaj miliarderzy pamiętający jeszcze lata 90.: Władimir Potanin i Michaił Fridman.
Mowy jednak nie ma, by najbogatsi w jakikolwiek sposób wyrazili swój sprzeciw wobec samobójczej polityki zagranicznej Władimira Putina. Jego władza powstała dzięki złamaniu „oligarchów" – najbogatszych biznesmenów lat 90. silnie powiązanych z władzami i wpływających na ich decyzje.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
Przestrogą dla wszystkich biznesmenów w Rosji pozostaje los miliardera Michaiła Chodorkowskiego, właściciela koncernu Jukos, któremu nowe władze z Kremla odebrały majątek i wsadziły do więzienia na dziesięć lat za to, że krytykował posunięcia Putina. Chodorkowskiemu udało się wyjść żywym na wolność dzięki interwencji Niemiec i teraz mieszka na emigracji.
– Dzisiaj również, jeśli popadniesz w konflikt z władzami, to stracisz swój majątek w ciągu jednej nocy – mówi wykładowca uniwersytetu Yale Thomas Graham. – Ich fortuny zależą od utrzymywania dobrych relacji z przedstawicielami władz – dodaje.
Czekistowskie dojarki
W dodatku teraz miliarderzy znajdują się między młotem i kowadłem: uzależnieni do przychylności Kremla w każdej chwili mogą zostać objęci zachodnimi sankcjami. Część zresztą (jak Timczenko) już jest nimi objęta.
– Jesteśmy tylko pasażerami. Społeczność biznesowa będzie gadać o możliwej wojnie w domowym zaciszu, ale publicznie będą milczeć – opisuje reakcje swych znajomych jeden z moskiewskich bankierów inwestycyjnych.
Miliarderzy są tylko pasażerami, a prawdziwych „kierowców" barwnie opisuje niezależny publicysta Aleksandr Niewzorow. – Oligarchowie to figury dające się zauważyć w ogólnym krajobrazie, ale nigdy nie tracą swojej prawdziwej funkcji „portfeli". Nie ma ani jednego oligarchy w Rosji, który mógłby swobodnie dysponować swoimi środkami. (...) Czekiści to prawdziwa elita, która zakasawszy rękawy, niestrudzenie doi oligarchów – mówi.
