Podatek spadkowy zapłacony za granicą - kiedy zadeklarować zagraniczny spadek

W świetle ustawy o o podatku od spadków i darowizn miejsce położenia spadku – na terytorium Polski bądź za granicą – nie jest czynnikiem wpływającym na formę i terminy przewidziane dla zadeklarowania nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych.

Oznacza to, że podatnicy, którzy w związku z nabyciem zagranicznego spadku będą podlegać opodatkowaniu w Polsce, co do zasady będą zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego (druk SD-3) w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Ci zaś, którzy będą kwalifikować się do zwolnienia podatkowego przewidzianego dla najbliższej rodziny (art. 4a ustawy o psd), będą zobowiązani dokonać zgłoszenia spadku w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy.

Co do zasady z chwilą przyjęcia

Dla realizacji powyższych obowiązków podatkowych, istotne znaczenie ma prawidłowe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego, co w odniesieniu do spadków nabywanych stosownie do przepisów obowiązujących w kraju, gdzie spadek jest położony, nie jest zadaniem łatwym. Co do zasady, zgodnie z art. 6 ustawy o psd obowiązek podatkowy w przypadku dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku.

Jeżeli jednak nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą sporządzenia takiego pisma. W przypadku gdy takim pismem jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia (potwierdza to m.in. wyrok WSA w Gliwicach z 26 stycznia 2011 r., I SA/GL 491/10). Zasady te będą zatem mieć także zastosowanie do ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku nabycia spadku zagranicznego.

Specyficzne rozwiązania

Przepisy zagraniczne mogą jednak w znaczący sposób różnić się od polskich przepisów spadkowych, w tym przewidywać specyficzne rozwiązania prawne dotyczące formy i momentu nabycia spadku. Przykładowo:

- spadek może nie przechodzić na spadkobiercę z chwilą śmierci spadkodawcy,

- sąd danego kraju może nie wydawać postanowienia o nabyciu spadku,

- konieczne może być najpierw sądowe potwierdzenie testamentu,

- właścicielem masy spadkowej po śmierci spadkodawcy może być wykonawca testamentu lub administrator spadku,

- nabycie spadku może nastąpić dopiero po spłacie wszystkich wierzycieli lub po przeprowadzeniu postępowania spadkowego prowadzonego przez odrębne podmioty aniżeli sąd (np. trusty).

Tym samym mogą powstać istotne wątpliwości co do tego, co w danym przypadku będzie decydowało o momencie nabycia spadku w kontekście powstania obowiązku podatkowego na gruncie polskich przepisów. Ustalenie tych kwestii jest bardzo istotne, gdyż wpływa na określenie m.in. momentu, od którego należy liczyć okres 6 miesięcy na zgłoszenie spadku celem skorzystania ze zwolnienia podatkowego i niezapłacenia podatku od spadków w Polsce, lub kiedy upływa okres jednego miesiąca na złożenie zeznania podatkowego przez osoby z innych grup podatkowych.

Do organów należy ocena

Przepisy ustawy o psd nie przewidują żadnych szczególnych regulacji uwzględniających specyficzne rozwiązania funkcjonujące w innych reżimach prawnych. Dlatego kwestie te będą podlegać również ocenie organów podatkowych przede wszystkim na etapie składania stosownych deklaracji podatkowych, kiedy dochodzi do weryfikacji czy zostały spełnione warunki do zastosowania zwolnienia z art. 4a ustawy o psd oraz czy są zachowane ustawowe terminy.

Organ będzie oceniał, czy przyjęta przez podatnika data jest właściwa, a wskazane okoliczności wiarygodne na tyle, iż można uznać, że np. termin na zgłoszenie spadku można oprzeć na zupełnie innych zdarzeniach niż uprawomocnienie się orzeczenia sądu. Jak istotne mogą być to kwestie, przekonał się jeden z podatników, który otrzymał spadek z Kanady.

Organ podatkowy potwierdził, że w jego konkretnym przypadku obowiązek podatkowy w Polsce powstanie, mimo iż przepisy kanadyjskie nie posługują się pojęciem przyjęcia spadku, a momentem jego powstania będzie przekazanie środków pieniężnych na rachunek bankowy podatnika, realizacja czeku bądź otrzymanie przez niego ruchomości (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 grudnia 2011 r., IBPBII/1/ 436-410/11/AŻ).

Tym samym przyznano, że w tym przypadku termin na złożenie zeznania należy liczyć dopiero od momentu otrzymania środków, a nie np. od momentu stwierdzenia, że spadek jest należny.

Wskazanie kryterium przesądzającego o momencie powstania obowiązku podatkowego w Polsce może być inne w każdym przypadku i jego ustalenie będzie możliwe dopiero po przeprowadzeniu indywidualnej oceny stanu faktycznego. W wielu przypadkach taka ocena będzie wymagała od podatnika znajomości zarówno polskich, jak i zagranicznych przepisów z zakresu prawa spadkowego i podatkowego.

—Anna Misiak doradca podatkowy, szef zespołu ds. podatków osobistych w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy