Możemy się rozliczyć wspólnie z mężem lub żoną

Wspólne zeznanie jest z reguły wygodne, a korzystne przy wysokich dochodach jednego małżonka i niskich drugiego, bo pozwala uciec przed progresją podatkową.

Wspólne opodatkowanie jest odstępstwem od zasady, że małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu - każde od własnych dochodów. Muszą być jednak spełnione liczne warunki. Oto one:

- Oboje małżonkowie muszą podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (podlegać w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swych dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodu).

- Między małżonkami musi istnieć wspólność majątkowa.

Wspólność majątkowa powstaje z mocy prawa, już z chwilą zawarcia małżeństwa. Możliwość wspólnego opodatkowania wyklucza natomiast rozdzielność majątkowa (intercyza) oraz pozostawanie przez małżonków w separacji (małżonkowie w separacji mogą się rozliczać jako samotni rodzice, o czym dalej). Wspólność majątkowa musi istnieć przez cały rok.

- Małżeństwo musi trwać przez cały rok - od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

- Do żadnego z małżonków nie miały zastosowania przepisy ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Oznacza to, że gdy jeden z małżonków prowadził działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych bądź też karty podatkowej, nie mogą się oni rozliczyć na preferencyjnych zasadach. Prawa do wspólnego rozliczenia nie pozbawia natomiast opodatkowanie ryczałtem przychodów z najmu.

- Żaden z małżonków nie płacił z działalności gospodarczej podatku liniowego (według 19-proc. stawki).

- Małżonkowie muszą złożyć oświadczenie woli -w formie wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu. Ten wniosek to po prostu zaznaczenie w formularzu PIT-36 (lub PIT-37) w poz. 6 kwadracika „Wspólnie z małżonkiem” i złożenie przez męża i żonę podpisów w części I PIT-37 lub części M PIT-36. Często małżonkowie o tym zapominają, a to oznacza, że będą musieli iść urzędu skarbowego i dopełnić tej formalności.

- Wniosek ten musi być złożony w terminie zeznania, czyli zasadniczo do końca kwietnia następnego roku za rok poprzedni, a więc gdy chodzi o zeznanie za 2006 r. - do 30 kwietnia 2007 r. Spóźnienie oznacza, że małżonkowie pozbawili się korzyści płynących ze wspólnego opodatkowania.

Przy wspólnym opodatkowaniu małżonków najpierw dochód każdego z nich pomniejsza się o przysługujące każdemu z osobna ewentualne odliczenia od dochodu, tj. składki na ZUS oraz ulgi wykazane w załączniku PIT/O, np. darowizny, wydatki na rehabilitację inwalidów. Z tego też względu, choć dopuszczalne i zawsze korzystne jest złożenie wspólnego zeznania podatkowego przez małżonków, z których jedno jest rolnikiem i nie miało w ogóle dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, nie będzie możliwe zrekompensowanie w tym zeznaniu jego składek na rolnicze ubezpieczenia społeczne (nie ma ich od czego odliczyć).

Podatnicy mający małoletnie dzieci muszą pamiętać, że do dochodów rodziców dołącza się także dochody dzieci (własnych i adoptowanych), które nie ukończyły 18 lat (chyba że rodzice nie mają prawa pobierać pożytków z ich dochodów). Taka jest zasada, ale istnieją istotne od niej wyjątki. Nie dolicza się więc do dochodów rodziców dochodów dzieci z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku.

W praktyce przepis o doliczaniu dochodów dzieci dotyczy najczęściej sytuacji, gdy np. dziecko otrzymuje rentę rodzinną po zmarłym ojcu czy matce, ewentualnie uzyskuje np. dochody z najmu odziedziczonego mieszkania. Jeżeli małżonkowie są opodatkowani odrębnie, dochody małoletnich dzieci doliczają po połowie.

Dochody dziecka wykazuje się w załączniku do zeznania podatkowego PIT/M "Informacja o dochodach małoletnich dzieci podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców w roku podatkowym". W takim wypadku rodzic (rodzice) składa za 2005 r. zeznanie na PIT-36, także jeśli w czasie roku podatkowego płacił zaliczki na podatek tylko za pośrednictwem płatnika (zakładu pracy, ZUS) i gdyby nie dochody dziecka, rozliczałby się na PIT-37.

Przy wspólnym opodatkowaniu podatek dochodowy małżonków oblicza się następująco:

- sumuje się dochody małżonków po uprzednim pomniejszeniu o przysługujące każdemu z nich odliczenia,

- uzyskaną kwotę dzieli się przez dwa,

- od tej kwoty oblicza się podatek według skali podatkowej,

- obliczony podatek mnoży się przez dwa, otrzymując łączny podatek małżonków,

- podatek pomniejsza się o ewentualne odliczenia przysługujące im łącznie (stare ulgi mieszkaniowe przysługujące w ramach praw nabytych).

Podatek ten ustala się na imię obojga małżonków.

Przez wiele lat wdowy i wdowcy nie mieli prawa do preferencyjnego opodatkowania za rok, w którym stracili małżonka, a także gdy zmarł on w roku następnym, ale przed złożeniem zeznania podatkowego. Teraz mogą korzystać z tych preferencji. Zgodnie z art. 6a ustawy o PIT za 2006 r. na warunkach przewidzianych dla małżeństw mogą rozliczyć się osoby, których małżonek zmarł w trakcie 2006 r. albo w 2007 r., ale przed złożeniem zeznania za 2006 r. Oczywiście jest to możliwe, jeśli w chwili śmierci małżonka zostały spełnione wszystkie warunki uprawniające do takiego rozliczenia. Słowem, gdyby w momencie składania zeznania za 2006 r. małżonek żył, uprawnieni mogliby rozliczyć się wspólnie.