Polska niemota

Wybuch wojny na Ukrainie rozmroził na moment niektóre mózgi elity III RP. Agresja Rosji na Ukrainę rzuciła na Polskę tak złowrogi cień, że mimo zaklęć o pełnym bezpieczeństwie wyrwała z letargu język publiczny, którego dotąd używano wyłącznie do odwracania pojęć i ukrywania rzeczywistości. Narzucająca się analogia z rokiem 1938 spowodowała, że w pierwszych komentarzach, pod wpływem emocji, język zdawał się wyzwalać z imadła nowomowy i wymykać spod kontroli zaklinaczy rzeczywistości. Nawet niektórzy komuniści przemówili ludzkim głosem i odniosłem wrażenie, być może błędne, że jednemu z nich sprawiło to niespodziewaną przyjemność.

Nieme państwo

Jednak chwilę niekontrolowanego zapomnienia przerwała wielka przyjaciółka Polski Angela, która niczym anioł pokoju spłynęła z niebios i przywróciła spokój w Warszawie. Rzecz ujmując prościej, poprosiła swego przyjaciela Donalda, żeby się odczepił od Rosji. Przyjaciel posłuchał. Wojna wojną, bezpieczeństwo bezpieczeństwem, ale przyjaźń jest najcenniejsza.

W rezultacie z ust oficjalnej Polski znowu zniknęły słowa, które cokolwiek oznaczają, i państwo stało się nieme. Swoją część zadania oddolnie wykonała również rosyjska agentura. Miała ułatwione zadanie, bo ośmieszanie mądrego zachowania Lecha Kaczyńskiego wobec rosyjskiej agresji na Gruzję pomogło w dezorientowaniu opinii publicznej także w obliczu ataku na Ukrainę. Najbardziej bezpieczny sposób obrony własnego państwa zastosowany przez polskiego prezydenta – powstrzymywanie wroga na obcym terytorium – był bezmyślnie określany przez drugorzędnych publicystów rządzących Polską jako nieodpowiedzialne potrząsanie szabelką.

Ukraiński wypadek językowy uzmysłowił roztargnionym niedowiarkom, że mimo 25 lat wolności oficjalna polszczyzna pozostaje w niejasnej niewoli. Rzecz ujmując inaczej, Polacy po 1989 roku nie odnowili i nie odzyskali polszczyzny. Obezwładnieni przez wygodnicką niemoc pozwalają się zniewalać za pomocą podrobionego przez szubrawców zastępczego języka, który uniemożliwia elementarne opisanie rzeczywistości, zrozumienie świata i siebie nawzajem. Obecny oficjalny język polski żywi się bowiem żarłocznie padliną komunistycznej nowomowy i czerpie obficie nie tylko z jej słownikowych zasobów. Żyją w nim ukształtowane przez totalitarne państwo bezwarunkowe odruchy strachu, bojaźliwe zabobony, mechanizmy wyparcia, obszary tabu i mechanizmy pozbawiania słów podstawowego znaczenia.

Nowo-starzy właściciele Polski, chcąc bez problemów panować nad wpędzonym w kompleksy ludem, wzmacniają siłę perswazyjną odziedziczonego niewolniczego języka liberalno-poprawnościowym slangiem, zabiegając zaś o choćby niewielkie pozytywne wzmianki w zagranicznych mediach, ozdabiają swoje ślepe narzecze modnymi frazesami z zakresu seksualnego rasizmu. Dzieła ideologizacji współczesnej polszczyzny dopełnia bełkot o szczęśliwym końcu historii i przebywaniu Polski w świeckim raju.

Polszczyzna III RP

W przekonaniu użytkowników ten potrójny mechanizm fałszowania języka ma mocniejsze fundamenty ideowe niż cenzura z ulicy Mysiej, więc bez skrupułów duszą polszczyznę. W rezultacie w przestrzeni publicznej funkcjonuje pokraczne narzecze, nobilitująco-nowoczesne, nihilistyczno-postępowe, które skutecznie jak Alzheimer izoluje ludzi od realnego świata. Coraz grubsza szklana kurtyna pustych słów zdanie po zdaniu odcina ludzi także od ich własnego życia, infantylizuje świadomość wspólnoty, a nawet utrudnia ucieczkę przed opresją propagandy w kojący rodzinny krąg.

Sztuczna wersja polszczyzny, która  łamie depozyt moralny przeszłości prosperuje w najlepsze, bowiem polska nauka nie chce się podjąć misji jej odrodzenia. Odrodzenie nazywania świata, odróżniania prawdy od fałszu, dostrzegania dobra i zła, zrozumienia historii i losu musi się zacząć od zbadania wszystkich okoliczności pięćdziesięcioletniego oddziaływania zinstytucjonalizowanej, jawnej, tajnej i dwupłciowej cenzury na język, literaturę, stan świadomości społeczeństwa i jego sposób myślenia. Duchowa niemota może być przezwyciężona tylko wtedy, gdy mechanizmy i skutki zorganizowanego przez marionetkowe państwo kłamstwa będą wszechstronnie zbadane, a wyniki badań uwzględnione w procesie edukacji. Bez takiego wysiłku język może nie odzyskać ducha wolności jeszcze przez wiele lat.

Mamy na przykład obowiązek zrozumieć, dlaczego komunistyczna cenzura wżarła się w dusze polskich pisarzy tak głęboko, że pisano tylko to, co akceptowała władza, i szuflady pozostały puste. Nie wystarczy rozbrajający uśmiech Wisławy Szymborskiej i lekceważące wyjaśnienie: „przecież wszyscy byli za". Rzecz w tym, że sądząc z prac na powązkowskiej Łączce, nie wszyscy, a gdyby nawet tak było, byłaby to dodatkowa motywacja, żeby rzecz sumiennie zbadać i zrozumieć. Zakładam, że zdeklarowanych komunistów było mniej, niż się przypuszcza, i nie tyle ideologiczna autocenzura, ile pazerny narcyzm i ochocza służalczość literatów wobec moskiewskiego namiestnictwa mogły decydować o kształcie peerelowskiej kultury.

Zresztą problemu pozazawodowego serwilizmu polskich intelektualistów też się na wszelki wypadek nie bada. Gdyby rzeczowo przeanalizować postawę Jarosława Iwaszkiewicza i wielu pisarzy mniejszego kalibru, może dzisiaj Jerzy Stuhr nie uważałby się za herosa, przyłączając się do hałaśliwej hałastry i ogłaszając z dumą: „nie boję się biskupów". Analiza przeszłości jest niezbędna, ale w wolnej Polsce zamiast dyskutować z młodzieżą o latach 40. XX wieku na podstawie książki Krzysztofa Kąkolewskiego opisującej polityczne tło i ubecki pierwowzór „Popiołu i diamentu", wprowadza się do edukacji agresywny marksizm i tezy o konieczności odrzucenia kultury szlacheckiej jako klasowo obcej.

Do trwania kryzysu języka i społecznej samoświadomości przyczynia się również konsekwentne wyrzucanie literatury polskiej ze szkół. Czego nie odważyli się zrobić komuniści, wykonują tolerancyjni liberałowie, którzy za osobistego wroga (poza Panem Bogiem) uważają dobrodusznego Henryka Sienkiewicza. Chociaż, prawdę mówiąc, nie cierpią wszystkich polskich pisarzy, z wyjątkiem Gombrowicza, Baumana i Wałęsy. W rezultacie z całą żywą historią języka polskiego można się już spotkać tylko w kościele, gdzie na co dzień śpiewane są pieśni przechowujące język dawnych Polaków, od wieków średnich począwszy („Bogurodzica", pieśni wielkopostne) po teksty pamiętające okres zaborów (dziewiętnastowieczny hymn „Boże coś Polskę" czy najpiękniejsze kolędy). Ale co mają zrobić niewierzący?

Monidła i groteski

Istotny wpływ na wydrążenie polszczyzny ma miękko-komercyjne zawłaszczanie tradycji w celu wypatroszenia jej z treści i zniechęcenia Polaków do refleksji nad kondycją narodu i państwa. Wyprane z sensu ideowego i smaku odpustowe obrazki Jerzego Hoffmana (adaptacje Sienkiewicza, „Bitwa warszawska"), świadome fałszerstwa historii współczesnej („Wałęsa" Andrzeja Wajdy) czy dekonstrukcja rzekomych mitów – na przykład odbrązawianie AK, która jeszcze zdążyła się obmyć z opluwania przez 50 lat przez karłów postępu („Obława" Marcina Kryształowicza), mają wyprać naszą tradycję z kluczowej symboliki i pozbawić tożsamość mocnych punktów oparcia. W ramach takiej właśnie strategii o syberyjskiej golgocie Polaków nakręcono film na podstawie powieści literata Domina – stalinowskiego prokuratora, m.in. szefa wydziału do spraw najwyższej wagi w naczelnej prokuraturze wojskowej, człowieka przez całe dorosłe życie służącego pilnie sowieckiemu okupantowi.

Niezbędnym składnikiem braku narodowej komunikacji jest rutynowa pogarda dla prowincji i prostych ludzi, wyrażana przez elitę zarówno podczas reżyserowanej debaty, jak i w wypowiedziach artystycznych (moherowa ciemnota ukazana przez Wojciecha Smarzowskiego w „Weselu", przez małżeństwo Sasnalów w „Z daleka widok jest piękny"). Odbudowywanie zerwanej ciągłości historycznej, a także prosta rekonstrukcja faktów i leczenie chorej pamięci również naruszają prawidła manipulacji, więc uwierają elity. Stąd zapewne nieustający histeryczny atak na IPN i pielęgnowanie tradycji kolaboracji (zgadzamy się na popiersie Witolda Pileckiego, ale zostawcie nam pomniki sowieckich wyzwolicieli – daje do zrozumienia Tomasz Nałęcz).