Przekształcenia nie uwalniają od długów

[b]Sąd Najwyższy (sygn. III CSK 170/09) potwierdził, że wspólnicy nie mogą się uwolnić od długu zaciągniętego w czasie trwania spółki cywilnej i w związku z jej działalnością, jeśli spółka ta została przekształcona w jawną, a jawna w z o.o. [/b]

Początek sprawie dała umowa kredytu zawarta w lutym 2001 r. między bankiem Pekao SA a trzema wspólnikami spółki cywilnej Nauka.

[srodtytul]Kredyt niespłacony[/srodtytul]

Wspólnicy wystawili na zabezpieczenie spłaty dwa weksle własne in blanco. W dołączonej do nich deklaracji wekslowej zapisano, że podpisujący weksel przyjmują odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy kredytowej i że bank ma prawo je wypełnić "w wysokości odpowiadającej naszemu zadłużeniu" w banku.

Wskazana spółka cywilna została przekształcona w jawną, a ta w spółkę z o.o. Skład osobowy spółek się zmieniał, ale podpisani na wekslach byli wspólnikami każdej z nich. W związku z tymi przekształceniami każdorazowo sporządzano aneksy do umowy kredytowej, w których wyraźnie zapisano, że spółka jawna przejmuje zobowiązania spółki cywilnej, a spółka z o.o. – jawnej.

Kredyt nie został spłacony. Bank wypełnił weksel in blanco i wystąpił przeciwko osobom podpisanym do sądu o zasądzenie kwoty na nim wpisanej. Sąd okręgowy wydał nakaz zapłaty, ale wskutek zarzutów od tego nakazu uchylił go i żądanie banku oddalił. Sąd II instancji zaakceptował ten werdykt.

Sądy przyjęły, odwołując się do interpretacji weksla, deklaracji wekslowej i umowy kredytowej, że pozwani złożyli podpisy w związku z udziałem w spółce cywilnej, która była kredytobiorcą, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Słowem, podpisali weksel nie jako osoby trzecie, poręczyciele, ale jako wspólnicy spółki cywilnej.

W ocenie sądów w związku z przekształceniami kredytobiorcy nie sposób przyjąć, że w momencie podpisywania mieli świadomość, iż w przyszłości mogą to być zobowiązania spółki z o.o. To ostatnie przekształcenie przerwało w ich pojęciu związek z odpowiedzialnością za pierwotny dług. Dodatkowo roszczenia wobec nich się przedawniły.

[srodtytul] Sytuacja jest klarowna[/srodtytul]

Sąd Najwyższy wskutek skargi kasacyjnej banku uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

– Na początku uwaga ogólna – mówił sędzia Marek Sychowicz. – Strony i sądy nie zauważyły tego, że sprawa wszczęta jako wekslowa może być rozpatrzona na dwu płaszczyznach: jako wekslowa, a także jako sprawa ze stosunku podstawowego, jeśli pozwany zarzuci, że weksel został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, a taki zarzut został zgłoszony w tej sprawie.

Wbrew sugestiom sądów [b]w ocenie SN nie można mówić w tej sprawie o odnowieniu długu[/b], a odnowienie powoduje, że jeśli należność była zabezpieczona poręczeniem, to zabezpieczenie wygasa.

Za trafne uznał SN powołanie w skardze kasacyjnej na przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=587DDFF68C281223B4A3B713BE129E96?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link] oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D898088499743094227D2272D637CD9A?id=70928]kodeksu cywilnego[/link], które mają uniemożliwić uchylenie się od odpowiedzialności za dług na drodze przekształceń. [b]Nie może być tak, że osoby, które zaciągnęły kredyt, powiedzą, że one za ten kredyt nie odpowiadają, bo teraz odpowiada tylko spółka z o.o.[/b]

[b]Bank na podstawie tych przepisów może dochodzić swoich należności z racji zabezpieczenia spłaty udzielonego w związku z umową, a także od wspólników na podstawie art. 574 kodeksu spółek handlowych.[/b]

Sędzia zaznaczył, że w tej sprawie sytuacja jest klarowna, bo w spółce cywilnej i ostatniej uczestniczyły te same osoby, będące w niej pozwanymi.

[ramka][b]Gdy wierzyciel zalega[/b]

Zasada zapisana w art. 574 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=587DDFF68C281223B4A3B713BE129E96?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link] jest taka: wspólnicy przekształconej w spółkę kapitałową (z o.o. lub akcyjną) spółki osobowej (jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej) odpowiadają na dotychczasowych zasadach za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia przez trzy lata, licząc od tego dnia. Oznacza to, że ponoszą za te długi odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, a więc całym swym majątkiem, solidarnie ze spółką, a także pozostałymi wspólnikami, oraz że jest to odpowiedzialność subsydiarna, tj. wierzyciel może sięgnąć do majątku wspólnika, gdy egzekucja prowadzona z majątku spółki okaże się bezskuteczna.[/ramka]