Nie można odliczyć kosztu z nierzetelnej faktury

Tak orzekł WSA w Łodzi 10 lutego 2011 (I SA/Łd 1498/10).

Skarżąca spółka w 2004 r. zobowiązała się do wykonania usług na rzecz dwóch kontrahentów. Zaangażowano do tego podwykonawców, którzy za wykonaną pracę otrzymali wynagrodzenie. Okazało się, że nie posiadali oni sprzętu, pracowników ani środków, aby wykonać te usługi.

Organy podatkowe uznały więc, że w istocie ich nie wykonali, a skarżąca spółka nie może zmniejszyć przychodu z tytułu wynagrodzenia, jakie uzyskała od swoich kontrahentów, o wydatki związane z zapłatą wynagrodzenia podwykonawcom.

To, że usługi zostały rzeczywiście wykonane na rzecz skarżącej spółki, nie oznacza, że wykonane zostały przez wskazanych podwykonawców. W takiej sytuacji nie ma podstaw do obniżenia podstawy opodatkowania o koszty wynikające z otrzymywanych od nich faktur. Nie spełniają one bowiem przesłanki z art. 15 ustawy o CIT.

Skarżąca nie zgodziła się z tym, argumentując, że niedopuszczalne jest opodatkowanie przychodu niepomniejszonego o koszty związane z jego uzyskaniem. Wskazała na orzecznictwo dotyczące paliw, w którym sądy nakazują szacować koszty w sytuacji, gdy przychód jest pewny a koszty wątpliwe.

Sąd oddalił skargę, stwierdzając, że nie ma potrzeby szacowania kosztów podatkowych, bo nie zachodzi przesłanka nierzetelności ksiąg podatkowych. Wystarczy zbadać, czy zebrane dowody pozwalają przyjąć, że spółka rzeczywiście poniosła koszty na rzecz wskazanych podwykonawców. Skoro nie, opodatkowany będzie przychód niepomniejszony o koszty.

Autorka jest członkiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje:

Szymon Wilga, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Krakowie)

Jest to kolejne orzeczenie, które rozdziela kwestię prawa do potrącenia konkretnych wydatków od rzetelności prowadzonych ksiąg podatkowych w rozumieniu art. 23 ordynacji podatkowej (op). Podatnik uznał za koszt uzyskania przychodu wydatki na rzecz osób, które faktycznie danych prac nie wykonały.

Organ podatkowy wyłączył je z kosztów podatkowych i określił podatek dochodowy bez oszacowania kosztów.

Podatnik bronił się, że w rzeczywistości prace zostały wykonane, co nie było kwestionowane, i organ powinien oszacować ich koszty, jeżeli nie daje wiary zakwestionowanym fakturom. Sąd nie zgodził się z tym i wskazał, że szacowanie podstawy opodatkowania możliwe jest w razie uznania ksiąg za nierzetelne.

Moim zdaniem sąd słusznie wskazał, że art. 23 op może być zastosowany, tylko gdy mamy do czynienia z nierzetelnością ksiąg podatkowych, a nie w każdej sytuacji wyłączenia wydatków z kosztów uzyskania przychodu.

Ciężar dowodu, że wydatek został faktycznie poniesiony i wykazuje związek z przychodem, leży po stronie podatnika, a więc konsekwentnie podatnik jest pozbawiony prawa do zmniejszenia podstawy opodatkowania o te wydatki, które zakwestionował organ podatkowy, wykazując brak ich związku z przychodem.

Co prawda podatnik może dowodzić poniesienie wydatku przy użyciu wszelkich dostępnych środków dowodowych zgodnie z art. 180 op, jednak gdy wypłata nastąpiła na rzecz osoby, która usługi nie wykonała, podatnik musiałby wykazać wydatkowanie dodatkowych środków własnych, bo środki przekazane podwykonawcy, który świadczenia nie wykonał, nie spełniają podstawowej przesłanki art. 15 ustawy o CIT, czyli związku wydatku z przychodem.

Tyko gdyby podatnik mógł udowodnić, że w rzeczywistości środki te były przeznaczone na zapłatę za faktycznie wykonane czynności, istniałaby możliwość obrony wydatkowanych kwot. Podsumowując, szacowanie kosztów, a właściwie całej podstawy opodatkowania, a więc przychodów i kosztów będzie możliwe, gdy księgi podatkowe zostaną odrzucone, jako dowód w postępowaniu podatkowym.

Trzeba wskazać, że jest to warunek konieczny, aczkolwiek niewystarczający dla możliwości ustalenia dochodu w drodze oszacowania. Możliwa jest bowiem sytuacja, w której nawet nierzetelna księga może dostarczyć odpowiednich danych, które, uzupełnione innymi dowodami, pozwolą na ustalenie podstawy opodatkowania.

W analizowanej przez sąd sytuacji wydatek został jednak poniesiony na rzecz osoby, która nie wykonała usługi, tak więc dla organów wystarczające było zakwestionowanie tego konkretnego wydatku i wyłączenie go z kosztów uzyskania przychodów.

Zobacz serwisy:

Podatki i księgi

Księgowość