Tak wynika z wczorajszego (17 marca) orzeczenia Sądu Najwyższego, który uchylił uchwały rad z Katowic i Poznania przyjęte po ubiegłorocznych egzaminach na aplikacje. Zdała je rekordowa liczba – ponad tysiąc osób. Pojawiły się kłopoty z patronami dla nich. Obie rady wymyśliły, że problem rozwiążą, uchwalając, że wpis na listę aplikantów nie jest równoznaczny z rozpoczęciem aplikacji i oznacza jedynie rejestrację kandydata, który szkolenie zacznie, jeśli znajdzie sobie patrona. W obu izbach bez patrona zostało ok. 40 osób.
Minister sprawiedliwości w ramach nadzoru nad samorządem zaskarżył uchwały do Sądu Najwyższego. Twierdził, że są sprzeczne z przepisami ustawy – [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=50E03CB7499CA48921D4B9439C450EA5?id=287682]Prawo o notariacie[/link], a także z konstytucyjną zasadą wolności wykonywania zawodu. Podczas rozprawy prawniczka MS argumentowała, że prowadzenie aplikacji jest ustawowym obowiązkiem samorządu, od którego nie może się uchylić ani go zawiesić. Każdemu, kto zdał egzamin i został wpisany na listę aplikantów, rada musi zorganizować szkolenie. Ustawa nie nakłada na aplikantów obowiązku znalezienia sobie patrona ani zawarcia z nim umowy o pracę.
Pełnomocnicy izb notarialnych (z kancelarii Domański Zakrzewski Palinka) dowodzili, iż ustawa nie nakazuje notariuszom przyjmować aplikantów. Notariusze prowadzą działalność gospodarczą i nie wolno przymuszać ich do zatrudniania kogokolwiek – argumentowali. Mówili, że to obiektywne trudności wynikające z wielkiej liczby osób, które zdały na aplikację, spowodowały przyjęcie zaskarżonych rozwiązań.
Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że wymóg znalezienia sobie patrona, jaki nałożyły uchwały samorządu, jest niezgodny z prawem. SN nie zgodził się z koncepcją oddzielenia wpisu na listę aplikantów od rozpoczęcia szkolenia. Publicznoprawnym obowiązkiem samorządu jest prowadzić aplikację mimo praktycznych kłopotów, jakie się z tym wiążą – mówił sędzia Bogusław Cudowski. Podkreślił, że notariusz nie jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą, inaczej niepotrzebny byłby mu samorząd. Zwrócił też uwagę na wynikające z kodeksu etyki zawodowej notariuszy powinności związane ze szkoleniem.
– Rada nie może nakazać notariuszom sprawowania patronatu, ale są członkami samorządu i z tego tytułu spoczywają na nich pewne obowiązki – podsumował sędzia.
