W statucie stowarzyszenia należy rozstrzygnąć o możliwości otrzymywania przez członków zarządu terenowej jednostki organizacyjnej wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z funkcją, gdy zostało ono przewidziane. Przepis ten został dodany nowelizacją ustawy z 25 września 2015 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2015 r., poz. 1923). Przed tą zmianą zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych były określone w art. 10 ust. 2 ustawy, według którego stowarzyszenie, które zamierzało je tworzyć, było obowiązane określić w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek. Dodanie do ustawy art. 10a miało zatem na celu ujednolicenie dotychczas obowiązujących przepisów. Nowy przepis doprecyzowuje w efekcie koncepcję podwójnej osobowości prawnej (stowarzyszenia i jego terenowej jednostki organizacyjnej) i eliminuje różnice w orzecznictwie sądów rejestrowych w tym zakresie. Dotychczas najwięcej rozbieżności ujawniało się w rejestracji zmian statutowych, spraw majątkowych, a w szczególności prawa własności i zobowiązań finansowych, a także w powoływaniu i odwoływaniu władz oddziału. Dodanie w ustawie art. 10a pozwoliło na rozstrzygnięcie, na podstawie którego ze statutów (stowarzyszenia czy terenowej jednostki organizacyjnej) mają działać te jednostki, ustaliło treść statutu stowarzyszenia, a w szczególności sposób korzystania z majątku tej jednostki oraz sposób jej likwidacji.
Czytaj także: Reforma fundacji jest nieunikniona
Zdecydują sami
Statut terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia może zawierać postanowienia, że to ona sama j będzie decydować o tym, czy uzyska osobowość prawną. Tak samo statut może stanowić, że to stowarzyszenie podejmie decyzję o nadaniu tej jednostce tej osobowości.
Okoliczność, że oddział posiada osobowość prawną, powoduje, iż może samodzielnie występować w obrocie cywilnoprawnym. Staje się zatem odrębnym od stowarzyszenia podmiotem posiadającym zdolność do czynności prawnych i zdolność sądową. Może także posiadać majątek i dysponować nim.
Nabycie osobowości prawnej przez oddział nie powoduje jednak zmian w stosunkach wewnętrznych stowarzyszenia. Jednostka ta, mimo że może samodzielnie działać, nie ma żadnej autonomii w działalności statutowej, pozostaje bowiem częścią stowarzyszenia. Członków stowarzyszenia zrzeszonych w tej jednostce wiąże statut stowarzyszenia i rozstrzygnięcia jego organów.
