Zgodnie z uzasadnieniem do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, zawartego w druku sejmowym nr 329, po przyjęciu ustawy „wysokość emerytury częściowej wynosiłaby 50 proc. pełnej kwoty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie byłaby podwyższana do kwoty najniższej emerytury". Prezydent Komorowski podpisał ustawę z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw uchwaloną przez Sejm na podstawie powyższego przedłożenia rządowego praktycznie w kształcie z przedłożenia rządowego, mimo sprzeciwu większości opozycji. Również Senat przyjął tę ustawę bez zmian.
Co w świetle uchwalonych rozwiązań oznacza, że emerytura częściowa będzie wynosić 50 proc. pełnej kwoty emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych? Z analizy treści przepisów wynika, że dla różnych grup ubezpieczonych oznacza to odmienną relację emerytury częściowej do świadczenia, które otrzymają po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jedynie ubezpieczeni w KRUS otrzymają emeryturę częściową stanowiącą 50 proc. świadczenia, które otrzymają po osiągnięciu wieku emerytalnego. W przypadku ubezpieczonych w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jedynie ubezpieczeni, którzy w 1999 r. nie przystąpili do otwartych funduszy emerytalnych, są w sytuacji, że całość ich składki emerytalnej ewidencjonowana jest na ich koncie z ZUS, a wysokość należnej im po osiągnięciu wieku emerytalnego emerytury ustalona będzie na podstawie wielkości zapisanych na tym koncie zwaloryzowanych składek i kapitału początkowego (co wynika z art. 25 ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Ci ubezpieczeni także otrzymają emeryturę częściową stanowiącą 50 proc. świadczenia należnego im po osiągnięciu wieku emerytalnego. Odmienna jest jednak sytuacja ubezpieczonych w FUS, którzy w 1999 r. lub później przystąpili do otwartych funduszy emerytalnych, bądź mając możliwość wyboru podziału składki między ZUS i OFE, bądź należąc do tych roczników, które były obowiązane do obowiązkowego przystąpienia do OFE. W ich przypadku emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego ustalana będzie nie tylko na podstawie zapisów indywidualnego konta w ZUS, ale także w oparciu o składki zapisane przez ZUS na tzw. subkoncie wprowadzonym w 2011 r. w ramach obniżenia części składki trafiającej do OFE o 5 punktów procentowych oraz w oparciu o środki zgromadzone w OFE. Ponieważ składki zapisywane na indywidualnym koncie w ZUS stanowią jedynie 2/3 składek emerytalnych, tylko ta część składek zostanie uwzględniona przy ustalaniu wysokości emerytury częściowej.
Jest to konsekwencją braku regulacji dotyczącej dożywotnich emerytur kapitałowych oraz utworzenia w 2011 r. tak zwanych subkont w ZUS w związku z obniżeniem składki przekazywanej do OFE. Od 2014 r. emerytury powinny składać się z dwu części: emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i dożywotniej emerytury kapitałowej. Dopiero oba te świadczenia tworzą przewidziane w art. 67 ust. 1 Konstytucji RP zabezpieczenia społeczne po osiągnięciu wieku emerytalnego. Tymczasem wprowadzana w ustawie z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw emerytura częściowa ustalana ma być wyłącznie w oparciu o zwaloryzowane składki i kapitał początkowy zapisane na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS (art. 1 pkt 7 ustawy dodający nowy art. 26b do nowelizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) z pominięciem zarówno składek zewidencjonowanych na tzw. subkoncie w ZUS, na którym ewidencjonowane jest 5 pkt proc. składki, które od ubiegłego roku przestano przekazywać do OFE, jak i środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym. Wynika to z faktu, że ust. 2 art. 26b ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadzany przez art. 1 pkt 7 ustawy przewiduje, że emerytura częściowa stanowić będzie 50 proc. emerytury ustalanej zgodnie z art. 26 nowelizowanej ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ta norma odnosi się jedynie do zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego w FUS. Na koncie tym nie są ewidencjonowane ani składki trafiające na tzw. subkonto w ZUS, utworzone w wyniku obniżenia składki trafiającego do OFE, ani środki zgromadzone w otwartym funduszu emerytalnym. Oznacza to, że emerytura częściowa ustalana będzie jedynie w oparciu o 2/3 składek emerytalnych ubezpieczonego, zatem w przypadku ubezpieczonych nieposiadających kapitału początkowego (a więc objętych zreformowanym systemem emerytalnym od początku swojej kariery zawodowej) stanowić będzie nie więcej niż 33 proc., a nie
50 proc. emerytury wypłacanej po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jest to, jak już wskazano wyżej, rozwiązanie odmienne niż w przypadku systemu ubezpieczeń rolniczych, gdzie nie występuje podobny mechanizm, jak w systemie powszechnym i w systemie ubezpieczeń rolniczych emerytura częściowa rzeczywiście stanowić będzie 50 proc. emerytury wypłacanej po osiągnięciu wieku emerytalnego (art. 3 pkt 4 ustawy podpisanej przez prezydenta Komorowskiego).
W efekcie ubezpieczeni w FUS, którzy przystąpili do otwartych funduszy emerytalnych, otrzymywać będą niższą emeryturę częściową niż ubezpieczeni, którzy całość składki pozostawili w ZUS. Jedynie w przypadku ubezpieczonych w KRUS i ubezpieczonych w FUS, którzy nie przystąpili do OFE, emerytura częściowa rzeczywiście stanowić będzie 50 proc. świadczenia, które otrzymaliby po osiągnięciu wieku emerytalnego (bez uwzględniania ew. wyrównania do emerytury minimalnej).
