Marek Isański: Kiedy wszyscy, nawet sędziowie NSA, powinni mieć wątpliwości?

Sąd wydając wyrok zawsze analizuje wg własnego sumienia czy zastosowany w zaskarżonej do niego decyzji przepis jest zgodny z Konstytucją. Gdy przyzwala na stosowanie to potwierdza jego zgodność z Konstytucją. Gdy zdaniem sądu przepis jest niezgodny to może odmówić jego zastosowania i skierować pytanie do TK. Gdy ma wątpliwości to obligatoryjnie kieruje pytanie do TK. Są jednak sytuacje, gdy sąd nie może twierdzić, że przepis jest zgodny z ustawą zasadniczą.

Publikacja: 23.02.2023 14:08

Marek Isański: Kiedy wszyscy, nawet sędziowie NSA, powinni mieć wątpliwości?

Foto: rp.pl / Paweł Rochowicz

Taka sytuacja ma miejsce od kilku lat i dotyczy tysięcy obywateli, którzy nabyte w darowiźnie nieruchomości zmuszeni byli odpłatnie zbyć przed upływem 5 lat. Żaden skład orzeczniczy NSA nie może przyzwalać administracji na nakładanie podatku dochodowego od całej ceny uzyskanej ze sprzedaży takiej nieruchomości. Niestety NSA cały czas, ostatnio kilka dni temu w wyroku II FSK 352/21, stwierdza autorytarnie, że taka sprzedaż podlega opodatkowaniu. Oznacza to, że dla sądu takie opodatkowanie jest zgodne z Konstytucją.

Linia orzecznicza NSA dotycząca odpłatnego zbycia mieszkań nabytych w darowiźnie jest od lat zadziwiająca. Odnośnie opodatkowania odpłatnego zbycia w formie sprzedaży mieszkań nabytych w darowiźnie przyzwala na nakładanie podatku dochodowego od całej uzyskanej ceny. Jednocześnie całkiem przeciwne jest orzecznictwo NSA, gdy odpłatne zbycie następuje w innych formach niż sprzedaż. Takich jak: zniesienie współwłasności czy spłata spadku lub przeniesienie własności na bank w zamian za zwolnienie z długu. Tu sądy jednolicie twierdzą (słusznie), że skoro nie dochodzi do przysporzenia majątkowego (a przecież nie dochodzi), to mamy do czynienia z zamianą aktywów nie przekładającą się na sytuację podatkowo prawną. Nie ma więc żadnego podatku dochodowego do zapłaty. Zadziwiające jest to, że odnośnie opodatkowania przy sprzedaży takiej analizy sądy nigdy nie robią. Podkreślenia wymaga, że podatkowo prawnie wszystkie formy odpłatnego zbycia traktowane są jednakowo.

Nie można nie dostrzec, że nakładanie podatku dochodowego od sprzedaży mieszkań nabytych w darowiźnie w sposób oczywisty różnicuje sytuację podatkowo prawną osób w zależności od tego w jakiej postaci otrzymają darowiznę. Nie można, nie łamiąc Konstytucji, różnicować sytuacji podatkowo prawnej obdarowanych, którzy dokonują odpłatnego zbycia majątku nabytego w darowiźnie w zależności od tego w jakiej formie ten majątek otrzymali. Nie mogą gorzej być traktowani – płacąc wysoki podatek dochodowy - ci, którzy otrzymali mieszkania od tych którzy otrzymali dzieła sztuki lub walutę obcą – oni żadnego podatku nie płacą. Taką wiedzę mają, bo muszą mieć, wszyscy prawnicy

Znamienne dla podejścia sądu do praw obywateli, że nigdy nie zwrócił na to uwagi żaden skład orzekający NSA. Spraw takich było w sądzie tysiące. Zwrócił natomiast Sąd Karny w Lublinie i skierował pytanie do TK o zgodność z ustawą zasadniczą takich przepisów – P 1/19.

Samo skierowanie pytania przez jakiś sąd - być może - nie świadczy o tym, że są wątpliwości co do zgodności z Konstytucją takiego przepisu. Jednak w tym przypadku podstawa wywodu sądu karnego odnośnie niezgodności z Konstytucją jest wyjątkowo oczywista, prosta i trudno znaleźć argumenty na jej podważenie, czyli jakich konstytucyjnych wartości chronić może takie zróżnicowanie.

Już tylko z tego powodu wydaje się, że sądy administracyjne chcąc kontynuować dotychczasową linię orzeczniczą – niekorzystną dla obywateli – powinny odnosić się do argumentów zawartych w pytaniu P 1/19. Niestety ciągle i w w/w wyroku, poprzestają jedynie na powoływaniu się na utrwaloną własną linię orzeczniczą.

Czytaj więcej

Marek Isański: Skutki nowelizacji przepisów, które były błędnie interpretowane

Przesądzające dla obligatoryjnej wątpliwości każdego składu sędziowskiego co do niezgodności z Konstytucją takiego opodatkowania wydaje się być stanowisko Sejmu do zawisłej przed TK sprawy P 1/19. Sejm jako autor przepisu dokonał jego wykładni autentycznej, w której, bez żadnych wątpliwości twierdzi, że przepis nie jest zgodny z Konstytucją i wnosi aby TK go usunął z obrotu prawnego.

Sądy administracyjne nie mogą więc przyzwalać na dalsze stosowanie tego przepisu. Zasadne jest skierowanie przez skład rozpoznający taką sprawę pytania do TK. Sąd może być z tego obowiązku zwolniony jedynie, gdy uchyla decyzję z innych powodów. Tak było w przedmiotowej sprawie. Wówczas jednak zobowiązany jest poinformować o tym Prezesa NSA, którego winien skierować wniosek do TK o stwierdzenie niezgodność z Konstytucją tego przepisu. Taki obowiązek ciągle ciąży min. na składzie orzekającym w w/w sprawie II FSK 352/21, choć wydał już w sprawie wyrok.

Warto też wskazać na szereg innych argumentów potwierdzających niezgodność z Konstytucją konsekwencji nakładania takiego podatku, a do których sądy dotychczas się nie odnosiły. Choćby to, że w Polskim systemie prawnym nie można opodatkowywać 2 razy tego samego przysporzenia majątkowego. Raz bowiem dochodzi do opodatkowania przysporzenia majątkowego, przy otrzymaniu darowizny, na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Stosując w/w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodzi do powtórnego opodatkowania opodatkowanego już majątku otrzymanego w darowiźnie przy zamianie na inne aktywo. Podkreślenia wymaga, że ustawa o podatku dochodowym opodatkowuje jedynie dochód, czyli przysporzenie majątkowe. Nie opodatkowuje ani zdarzenia (zamiany, sprzedaży) ani otrzymanych pieniędzy.

Przede wszystkim taki podatek jest po prostu niesprawiedliwy i całkowicie sprzeczny z intencją projektodawcy – Prezydenta Lecha Kaczyńskiego – i ustawodawcy. Była nią ochrona majątku dorobkowego rodzin. Trudno wymyślony przez kilku nadgorliwych urzędników i zaakceptowany sądy podatek, od opodatkowanego wcześniej przez darczyńcę lub spadkodawcę majątku, pogodzić z ochroną majątku dorobkowego.

Taka sytuacja ma miejsce od kilku lat i dotyczy tysięcy obywateli, którzy nabyte w darowiźnie nieruchomości zmuszeni byli odpłatnie zbyć przed upływem 5 lat. Żaden skład orzeczniczy NSA nie może przyzwalać administracji na nakładanie podatku dochodowego od całej ceny uzyskanej ze sprzedaży takiej nieruchomości. Niestety NSA cały czas, ostatnio kilka dni temu w wyroku II FSK 352/21, stwierdza autorytarnie, że taka sprzedaż podlega opodatkowaniu. Oznacza to, że dla sądu takie opodatkowanie jest zgodne z Konstytucją.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Prawne
Kajetan Bartosiak: O badaniu trzeźwości nie tylko w Dniu Strażaka
Opinie Prawne
Zubik, Kaczmarczyk: Równi i równiejsi w wyborach sejmowych
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Znasz Tomasza Szmydta, a powiem ci kim jesteś
Opinie Prawne
Szewdowicz-Bronś, Małecki: Zbudujmy przejrzysty nadzór nad służbami specjalnymi
Opinie Prawne
Jerzy Kowalski: Szambo… szambu nierówne