Marcin Piechocki: System (Nie)Losowego Przydziału Spraw

Losowy przydział spraw sędziom ma chronić przed nadużyciami. Manipulowania składem sędziowskim zakazuje także konstytucja. 1 stycznia 2018 r. wprowadzono do polskiego prawa System Losowego Przydziału Spraw jako zasadę ustrojową na podstawie ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Rozwiązania te miały zwiększyć transparentność mechanizmów przydzielania spraw poszczególnym sędziom oraz zapewnić równe i sprawiedliwe obciążenie pracą kadry orzeczniczej sądów, a także zagwarantować stronom bezstronność postępowań. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że zagadnienie związane z przydziałem spraw jest dostrzegane w niektórych systemach prawnych nie tylko jako kwestia administracji sądowej, lecz jako gwarancja prawidłowego rozpoznania sprawy. Jest to zagadnienie ujmowane w niektórych systemach prawnych pod nazwą sędziego naturalnego (judge natural, gesetzlichter Richter), jako jedna z gwarancji bezstronności i równości stron w postępowaniu sądowym. Prawo do sędziego naturalnego, a więc wskazanego w sposób abstrakcyjny, a nie ad hoc do danej sprawy, jest wyrazem równości broni i równości szans w toku postępowania sądowego. Jest to wyraz szerszej zasady prawa do sądu.