Artykuł 55a ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, wadliwy od pierwszej wersji projektu ustawy z 2016 r. i uchwalony w prawie niezmienionej wersji w piątek 26 stycznia 2018 r. przez Sejm, wzbudził uzasadnione wątpliwości, jakie działania są nim zabronione, a jakie nie. Ten wadliwy przepis powinien być zastąpiony, nowym prawidłowo wyrażającym „o co chodziło autorom ustawy". Proces legislacyjny nowelizacji ustawy o IPN jest w toku, a ustawa została przekazana z Sejmu do Senatu. Proponuję, by zamiast art. 55a ustawy o IPN na etapie prac senackich do ustawy dodać zapis: „Narusza dobre imię Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego ten, kto przypisuje Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialność lub współodpowiedzialność za utworzenie lub funkcjonowanie obozów koncentracyjnych lub innych obozów zagłady założonych przez Trzecią Rzeszę Niemiecką w czasie okupacji terytorium Rzeczypospolitej Polskiej". Przemawia za tym wiele względów.
Mocne argumenty
Po pierwsze, jasność prawa. Wiceminister sprawiedliwości jako przedstawiciel projektodawcy oraz posłowie odwoływali się wielokrotnie – zarówno w pisemnym uzasadnieniu projektu, jak i w wystąpieniach sejmowych 8 października 2016 r. oraz 26 stycznia 2018 r. do woli przeciwdziałania używaniu w debacie publicznej określenia „polskie obozy".
Za pomocą proponowanego przepisu wola rządu i większości sejmowej nakierowana na przeciwdziałanie hańbiącemu określeniu „polskie obozy" będzie bardziej bezpośrednio i jasno zrealizowana, niż jest to w obecnym niejasnym przepisie ustawy uchwalonym 26 stycznia 2018 r.
Po drugie, spójność prawa. Proponowany nowy przepis ustawy o IPN jest spójny z uchwalonym właśnie w ustawie rozwiązaniem, że do ochrony dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego odpowiednie zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych. Skoro stosuje się do ochrony dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego przepisy kodeksu cywilnego, nie ma przeszkód, by wyraźnie przesądzić, że przypisywanie Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialności lub współodpowiedzialności za utworzenie lub funkcjonowanie obozów koncentracyjnych lub innych obozów zagłady narusza dobre imię Rzeczpospolitej Polskiej.
Po trzecie, trzeba unikać sprzeczności w systemie prawa. Propozycja legislacyjna ograniczająca zakaz precyzyjnie do wadliwego kodu pamięci „polskie obozy" i ograniczająca rodzaj sankcji wyłącznie do cywilnoprawnych jest pozbawiona nieusuwalnych wad, którymi jest obarczony obecnie uchwalony art. 55a nowelizacji. Jakie to wady? Artykuł 55a przewiduje karę pozbawienia wolności lub grzywny dla tego „Kto publicznie i wbrew faktom przypisuje Narodowi Polskiemu lub Państwu Polskiemu odpowiedzialność lub współodpowiedzialność za popełnione przez Trzecią Rzeszę Niemiecką zbrodnie nazistowskie (...) lub za inne przestępstwa stanowiące zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości lub zbrodnie wojenne lub w inny sposób rażąco pomniejsza odpowiedzialność rzeczywistych sprawców tych zbrodni".