Zagraniczne firmy też prześlą elektroniczny raport

Od 1 lipca 2016 r. wchodzą w życie przepisy wprowadzone ustawą z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa. Nakładają one na podatników obowiązek raportowania danych księgowych i podatkowych w nowym elektronicznym formacie Jednolitego Pliku Kontrolnego. Wymagania te dotyczą nie tylko podmiotów z siedzibą w Polsce lub tych ze stałym miejscem prowadzenia działalności w Polsce, ale również tych, które prowadzą w Polsce ograniczoną działalność i są tylko zarejestrowane dla celów podatkowych. W rezultacie obowiązek raportowania w formacie JPK będzie dotyczyć przedsiębiorców zagranicznych nieposiadających w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności zarejestrowanych dla celów VAT. JPK dotyczy także między innymi oddziałów zagranicznych przedsiębiorców i stałych miejsc prowadzenia działalności.

Nie ulega wątpliwości, że przygotowanie się do raportowania w formacie JPK będzie wymagało od podatników sporo wysiłku i czasu – ustawodawca przewidział jednak dwuletnie zwolnienie z tego obowiązku dla małych i średnich podmiotów. Powstaje jednak pytanie, czy z tego zwolnienia będą mogli skorzystać przedsiębiorcy zagraniczni będący podatnikami w Polsce.

Niejasne kryteria

Zgodnie z przepisami o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, aby podatnik podlegał nowym obowiązkom już od 1 lipca 2016 r., musi spełnić jeden z poniższych warunków każdorazowo w dwóch ostatnich latach obrotowych (2014 i 2015):

- zatrudniać co najmniej 250 osób (biorąc pod uwagę średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty) lub

- osiągnąć obrót netto w kwocie co najmniej 50 mln euro, a wartość jego aktywów nie może być mniejsza niż 43 mln euro.

Tyle że nie jest jasne, jak rozumieć te wymagania dla określenia statusu przedsiębiorcy w przypadku zagranicznej firmy. Czy na potrzeby obliczania wskaźników z ustawy o swobodzie prowadzenie działalności gospodarczej należy brać pod uwagę wyłącznie dane dotyczące działalności polskiej (podejście lokalne)? Może wskaźniki powinny być przyjmowane na podstawie danych dla całej organizacji danego przedsiębiorcy, sumując informacje pochodzące z Polski i jego kraju macierzystego, a może też z wielu krajów, w których działa, nie tworząc tam odrębnej osoby prawnej (podejście globalne)?

Pytania te będą szczególnie ważne, gdy np. oddział zagranicznego przedsiębiorcy lub sam przedsiębiorca nie będzie samodzielnie spełniał wspomnianych wymogów z tytułu operacji w Polsce, natomiast wzięcie pod uwagę jego danych globalnych spowoduje spełnienie wskazanych kryteriów i konieczność przygotowania się do raportowania w JPK już od lipca 2016 r.

Biorąc pod uwagę sposób wprowadzania JPK w Polsce „od dużych podmiotów do małych" i cel tej regulacji – kontrola podatków pobieranych w Polsce, wydaje się, że jedynym logicznym podejściem do tego problemu byłoby przyjęcie kryteriów lokalnych. Czyli wyłącznie w odniesieniu do polskiej części działalności danego przedsiębiorcy, np. tylko pracowników zatrudnionych na terytorium Polski lub wyłącznie obrotu z tytułu operacji dokonywanych w Polsce. Nieadekwatne zaś byłoby w tej sytuacji stosowanie kryterium wielkości aktywów.

Często wielkość polskiej części działalności zagranicznego przedsiębiorstwa będzie nieproporcjonalnie mała w odniesieniu do całości jego działalności na świecie. W efekcie w tym przypadku powinny mieć do niej zastosowanie takie zasady jak do małych lub średnich przedsiębiorców w Polsce. Przyjęcie tu jako wskaźnika globalnego poziomu zatrudnienia oraz obrotów zakłamywałoby obraz prowadzonej w Polsce działalności i mogłoby zostać uznane za dyskryminację.

Zasady kalkulacji wskaźników pozwalających na skorzystanie ze zwolnienia nie są jedynym problemem związanym z zagranicznymi przedsiębiorcami. Niejasny jest także przedmiotowy zakres raportowania, to znaczy, czy powinno ono obejmować wyłącznie dane dla operacji polskich czy dla całej działalności podatnika.

Jakie dane uwzględnić

Należałoby się zdecydowanie opowiedzieć za pierwszą z tych opcji. Ma to uzasadnienie zarówno z punktu widzenia celu wprowadzania nowych obowiązków (ustalenie zobowiązania w zakresie polskich podatków – dane dotyczące zagranicznych operacji byłyby tu nieprzydatne), jak i w kwestiach technicznych (zawartość danych w systemach informatycznych jest często różna dla różnych jurysdykcji).

W konsekwencji dla tej kategorii podmiotów JPK powinien się ograniczyć do niektórych struktur: na pewno powinien obejmować strukturę 4 (ewidencje zakupu i sprzedaży VAT) oraz 5 (faktury VAT), zapewne częściowo strukturę 2 (wyciągi bankowe w zakresie polskich operacji) i w niektórych przypadkach również strukturę 3 (magazyn).

Wprowadzenie nowego obowiązku raportowania wiąże się po stronie podatników i z kosztami, i z dodatkową pracą administracyjną. Jednocześnie, ponieważ dotyczy on systemów, w proces muszą się włączyć dodatkowo informatycy. Praktycy życia gospodarczego wiedzą, że takie zmiany wymagają czasu, a tego do początku lipca 2016 r. pozostało niewiele.

W naszym przekonaniu obowiązujące przepisy pozwalają na przyjęcie zasady stosowania ich w sposób odpowiedni, a więc taki, w którym wobec podmiotów zagranicznych stosujemy kryteria uzasadnione z punktu widzenia celu wprowadzenia JPK. To zaś oznacza, po pierwsze, objęcie tym obowiązkiem od 1 lipca 2016 r. wyłącznie tych podmiotów zagranicznych, które z tytułu operacji w Polsce mogłyby zostać uznane za duże podmioty. Po drugie, zakres przedmiotowy struktur JPK też musiałby zostać ograniczony ze względu na specyfikę formy działalności tych podmiotów w Polsce. Potwierdzenie ze strony ministra finansów takiego zakresu podmiotowego i przedmiotowego nowego obowiązku w odniesieniu do przedsiębiorców zarejestrowanych w Polsce dla celów podatkowych ma ogromne znaczenie dla ogromnej grupy podatników.

Tomasz Grunwald jest doradcą podatkowym, partnerem i szefem zespołu ds. VAT w KPMG w Polsce

Andrzej Pałys jest doradcą podatkowym w zespole międzynarodowego prawa podatkowego w KPMG w Polsce