Wojsko za granicę tylko za zgodą Sejmu

Publiczne wystąpienia i dymisja gen. Waldemara Skrzypczaka wywołały falę dyskusji o polskim udziale w operacjach międzynarodowych. Zabrał w niej głos także marszałek Sejmu Bronisław Komorowski.

Sądzę, że jednym ze szczególnie istotnych problemów zasygnalizowanych przez pana marszałka jest sugestia włączenia Sejmu do procesu decyzyjnego w razie wysyłania wojska na operacje wojenne.

[srodtytul]Konstytucyjna powinność[/srodtytul]

W przypadku operacji stabilizacyjnych, pokojowych, humanitarnych, kryzysowych taka konieczność moim zdaniem nie istnieje, bo albo są to działania w ramach praktyki czysto politycznej, leżące w pełni w gestii władzy wykonawczej, albo podejmowane w sytuacji kryzysowej, gdy występuje potrzeba szybkiej reakcji, i dodanie procedur parlamentarnych mogłoby opóźnić całą decyzję. Natomiast uważam, że w przypadku operacji o charakterze bezpośrednio wojennym istnieje wręcz konstytucyjna powinność udziału Sejmu w procesie decyzyjnym.

Konstytucja mówi bowiem, że to Sejm może decydować o stanie wojny. Dlatego warto byłoby skorygować obowiązujące obecnie zasady, tak aby w odniesieniu do operacji o charakterze wojennym decyzja prezydenta i rządu była poprzedzona i uwarunkowana stanowiskiem Sejmu w tej sprawie. W praktyce powinno to dotyczyć przypadków, gdy zamierza się wysłać wojsko i podporządkować go dowództwom międzynarodowym (sojuszniczym lub koalicyjnym) bez nakładania jakichkolwiek ograniczeń co do skali, charakteru, czasu i miejsca jego użycia w teatrze działań (jak to właśnie ma miejsce w Afganistanie). Wprowadzenie tej zasady wymagałoby nowelizacji ustawy z 17 grudnia 1998 r. o użyciu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

[srodtytul]Inne finansowanie[/srodtytul]

Ale to nie wszystko. Sądzę, że wskazane byłyby jeszcze co najmniej dwie korekty w dotychczasowej praktyce parlamentarnego nadzoru nad obronnością.

Pierwsza dotyczy chyba najbardziej praktycznej sfery nadzoru władzy ustawodawczej nad wykonawczą, jaką jest budżet. Otóż warta rozważenia jest zmiana dotychczasowej praktyki budżetowania udziału państwa w operacjach międzynarodowych. Finansowanie ich z budżetu MON (i częściowo z różnych innych budżetów, np. MSZ) nie wydaje się najlepszym rozwiązaniem. Korzystniejsze byłoby wprowadzenie zasady ustalania przez Sejm kilkuletniego odrębnego i całościowego (zintegrowanego) budżetu operacyjnego na takie zadania i ustanowienie metod rzeczywistego kontrolowania jego realizacji.

[wyimek]Sejm powinien brać udział w podejmowaniu decyzji o wysyłaniu polskiego wojska na operacje o charakterze wojennym[/wyimek]Zwiększyłoby to parlamentarną kontrolę nad operacjami i jednocześnie zracjonalizowało praktykę planistyczną, decyzyjną oraz realizacyjną w tym względzie. Świadomość ram finansowych w wieloletniej perspektywie byłaby zapewne hamulcem w pochopnym zgłaszaniu akcesu do różnych operacji, a także wymuszałaby lepsze balansowanie zadań i możliwości.

Druga propozycja korekty wynika z obserwacji przebiegu i treści najnowszej publicznej debaty na temat sił zbrojnych, jaką wywołała trudna sytuacja polskiego kontyngentu wojskowego w Afganistanie oraz związane z tym ostatnie wypowiedzi medialne i dymisja dowódcy Wojsk Lądowych gen. broni Waldemara Skrzypczaka. Ujawnione wprost w jego wypowiedziach, a także wynikające zeń pośrednio słabości i błędy resortu obrony narodowej sprawiają, że udział w tej debacie parlamentu ograniczony jedynie do wysłuchiwania oficjalnych przedstawicieli MON nie wydaje się wystarczający do obiektywnego i wszechstronnego zbadania sytuacji.

[srodtytul]Szerokie przesłuchania[/srodtytul]