Diabeł w ojczyźnie papieża

W piątą rocznicę śmierci Jana Pawła II wspominać będziemy jak zwykle jego heroiczną postać i wielki pontyfikat, podczas którego w pokojowy sposób odnowiło się „oblicze tej ziemi”: rozpadł się komunizm. Media przypomną zapewne dramatyczne i wzniosłe chwile odchodzenia papieża z tego świata, w których dzięki telewizji uczestniczyły miliony ludzi.

Ogólnonarodowy żal po wielkim i kochanym rodaku, zbliżający na ulicach miast obcych sobie przechodniów, jednający zwaśnionych polityków i kibiców, okazał się niestety typowym dla nas słomianym ogniem. Niewiele dziś dostrzegamy w polskim życiu – zarówno społecznym, jak i kościelnym – spodziewanych owoców kierowanej przez 27 lat do rodaków papieskiej katechezy. Czy czekająca nas – jak wszystko na to wskazuje – w przyszłym roku beatyfikacja Jana Pawła II ma szansę odmienić ten smutny stan rzeczy?

Nie liczyłbym na szukających jednodniowej sensacji dziennikarzy i udających wzruszenie prezenterów telewizyjnych ani na polityków, którzy hurmem ruszą do Watykanu, by zająć tam miejsca w pierwszych rzędach na placu św. Piotra. Ciekawi mnie natomiast bardzo, jak tę wielką szansę wykorzysta mój Kościół.

[srodtytul]Pokarm narodowych kompleksów[/srodtytul]

Podano właśnie do wiadomości, że z inicjatywy episkopatu, począwszy od 11 kwietnia, w każdą drugą niedzielę przez kolejnych dziewięć miesięcy w prasie, telewizji, radiu i Internecie będzie przedstawiane nauczanie papieża z pielgrzymek do Polski, a w parafiach podczas specjalnego tygodnia duszpasterskiego odbędą się modlitwy o beatyfikację. Zapowiada się więc zakrojona na dużą skalę „promocja” postaci Jana Pawła II. Czy o to chodzi?

Jak wiadomo, kierując się odwieczną mądrością i pragmatyzmem, Kościół wynosi na ołtarze zwłaszcza tych swoich synów i córki, którzy mogą być dla innych wzorem i drogowskazem. Postać Jana Pawła II jest w polskim społeczeństwie niezwykle popularna. Wciąż wydaje się dziesiątki, setki albumów, biografii, wspomnień. Czy nie zaspokaja to w nas potrzeby narodowej wielkości? Czy nie leczy narodowych kompleksów?

Czy sam Karol Wojtyła, po wyborze na papieża, podczas pierwszej triumfalnej pielgrzymki do Polski w roku 1979 i kolejnych pielgrzymek, oprócz wypełniania misji religijnej nie zaspokajał – z ojcowską wyrozumiałą i mądrą miłością – tych naszych narodowych potrzeb? Z pewnością tak. Ale, jak powiada Kohelet: „Jest czas szukania i czas tracenia, czas budowania i czas rozrzucania kamieni”. Jestem o tym najgłębiej przekonany, że kościelne uznanie świętości Jana Pawła II nie ma być dla nas, Polaków, łatwym pokarmem dla narodowych kompleksów, ale czymś o wiele głębszym: zobowiązaniem do pracy nad sobą i do czynu, upomnieniem, konkretnym wzorem.

Dla kogo takim wzorem powinien być dziś Karol Wojtyła – Jan Paweł II? Był księdzem i biskupem, a więc przede wszystkim – chyba dla księży i biskupów? Wzorem skromności i pokory, szacunku i uwagi dla każdego spotkanego człowieka, także dla osób o innych poglądach. On nigdy o nikim nie wyrażał się źle. Dla ludzi kierujących Kościołem powinien być wzorem odwagi w wytyczaniu nowych dróg, w szukaniu nowych form działania. Jaką rewolucją w Watykanie był zaraz po wyborze jego bezpośredni styl sprawowania posługi papieskiej, bycia biskupem Rzymu… Łamanie protokołu, żarty z samego siebie, wizyty w parafiach, kontaktowanie się ze zwykłymi ludźmi…

W naszym episkopacie nie widzę niestety zbyt wielu naśladowców, zdarzają się najwyżej imitatorzy. Dominuje dawny feudalno-bizantyjski styl bycia, otaczanie się swoimi ludźmi i dworem, pojmowanie roli biskupa jako sprawnego zarządcy, uleganie pokusie władzy, postawa zachowawcza.

[srodtytul]Biskupi święcą banki i mosty[/srodtytul]

Po roku 1989 Kościół w Polsce przyjął strategię odzyskiwania utraconego pola: uzyskał zwrot odebranych przez komunistów nieruchomości, nastąpił powrót religii do szkół. Księża są dziś na państwowych posadach nie tylko w szkołach, policji i wojsku, ale nawet w służbach celnych. Biskupi święcą gmachy publiczne, banki i mosty. Polski Kościół umacnia swoją linię Maginota, a tymczasem diabeł jest już „pod Paryżem”!

W obliczu nowych wyzwań i zagrożeń, jakie niosą cywilizacja informatyczna i globalna kultura masowa, nie wystarcza tradycyjne duszpasterstwo i nauczanie religii w szkole, i nie pomoże tu wliczanie oceny do średniej ani religia jako przedmiot na maturze. W parafialnych kościołach na niedzielnej mszy młodzieży jest jak na lekarstwo, a chrzest i pierwsza komunia dzieci są wprawdzie wciąż powszechnym obyczajem, ale w wielu środowiskach znalezienie godnych kandydatów na rodziców chrzestnych to już poważny problem.

Jan Paweł II wypowiedział o kardynale Wyszyńskim słynne słowa: „Takiego prymasa Bóg daje raz na tysiąc lat”. A co dopiero powiedzieć o takim biskupie, jakim był on sam! Bądźmy więc miłosierni i nie wymagajmy od jego współbraci w biskupstwie zbyt wiele. Wymagajmy najpierw od samych siebie.

Świętość Karola Wojtyły polegała przede wszystkim na bezgranicznym zawierzeniu Bogu i na braterskim stosunku do drugiego człowieka – i pod tym względem może on być wzorem nie tylko dla biskupów i osób duchownych, ale dla nas wszystkich. W tym celu trzeba go jednak przybliżać ludziom w prostych słowach, dojrzale, a nie infantylnie – w prowadzącym do przesytu zalewie informacji, we wzniosłych pobożnych ogólnikach.

Naród musi się chlubić swoimi wielkimi bohaterami – to zrozumiałe. Ale może już dość placów i ulic jego imienia, i spiżowych pomników przed każdą niemal katedrą. Czy oczekiwana beatyfikacja Jana Pawła II, zamiast do modłów o „rychłe wyniesienie na ołtarze naszego papieża” i inkrustowania kazań okrągłymi cytatami z jego encyklik, nie powinna nas zmobilizować raczej do innego rodzaju inicjatyw i czynów? Takich jak prowadzona przez Fundację Konferencji Episkopatu Polski Dzieło Nowego Tysiąclecia, organizatora „dni papieskich”, coroczna zbiórka na fundusz stypendialny dla zdolnej młodzieży z ubogich środowisk.

[srodtytul]Czekając na list episkopatu[/srodtytul]

Ile w naszym polskim życiu wciąż obszarów biedy, nierówności szans, ile egoizmu społecznego, obojętności, bierności, wzajemnej nieżyczliwości i wrogości! Czy ten rok, jaki najprawdopodobniej pozostał nam do rzymskiej beatyfikacji Jana Pawła II, nie powinien się stać – z inicjatywy episkopatu – czasem narodowego rachunku sumienia? Jak wykorzystaliśmy trwającą długie 27 lat lekcję papieża Polaka skierowaną do „umiłowanych rodaków”?