Nareszcie wspólnota w cieniu tragedii sprzed lat

3 listopada 1939 roku rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego profesor Tadeusz Lehr-Spławiński został wezwany do Sturmbannführera SS Brunona Müllera, od którego otrzymał polecenie zarządzenia na 6 listopada zebrania wykładowców. Rektor zwołał zebranie na godz. 12 do sali wykładowej nr 66 im. Mikołaja Kopernika w Collegium Novum (dziś sala nr 56 im. Józefa Szujskiego).

Publikacja: 15.11.2015 16:28

Nareszcie wspólnota w cieniu tragedii sprzed lat

Foto: Fotorzepa

Uczeni mieli tam wysłuchać wykładu dowódcy SS o stosunku III Rzeszy i narodowego socjalizmu do zagadnień nauki i szkolnictwa wyższego. Müller przybył na spotkanie w asyście policji i zamiast wyjaśnień aresztował zgromadzonych – w sumie hitlerowcy aresztowali 183 profesorów i wykładowców krakowskich uczelni: 155 z Uniwersytetu Jagiellońskiego, 22 z Akademii Górniczej oraz trzech z Akademii Handlowej.

Zamiast zapowiedzianej prelekcji w Collegium Novum uczeni usłyszeli od Brunona Müllera, który przeprowadził tę akcję, że Uniwersytet Krakowski był zawsze ośrodkiem antyniemieckim i z tych względów zostanie zamknięty, a profesorowie skierowani do obozu koncentracyjnego. Zapowiedź ta została zrealizowana.

Przeprowadzona 76 lat temu Sonderaktion Krakau była jedną z najdramatyczniejszych akcji przeciwko polskiej inteligencji. Aresztowani najpierw trafili do krakowskiego więzienia na Montelupich, potem do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej, a później do więzienia we Wrocławiu.

W międzyczasie, w wyniku akcji Polskiego Czerwonego Krzyża, zwolniono kilkunastu aresztowanych, m.in. prawnika Fryderyka Zolla i profesorów ukraińskich.

27 listopada więźniów przewieziono do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen niedaleko Berlina. Wskutek międzynarodowego poruszenia Niemcy zwolnili część więźniów z obozu w Sachsenhausen – jak zwracają uwagę historycy, był to jedyny taki przypadek w dziejach niemieckich obozów koncentracyjnych.

8 lutego 1940 roku obóz opuściło 102 więźniów, którzy ukończyli 40. rok życia. Przed zwolnieniem musieli się pisemnie zrzec wykonywania w przyszłości swoich zawodów. Pozostałych profesorów Niemcy przewieźli do innych obozów, m.in. do Dachau.

Dotychczas uczelnie w Krakowie w różnych dniach i na różne sposoby obchodziły rocznice Sonderaktion Krakau. W tym roku po raz pierwszy Uniwersytecki Dzień Pamięci był wspólnym świętem wszystkich krakowskich szkół wyższych.

– W Uniwersytecie Jagiellońskim 6 listopada zawsze były duże i ważne obchody, podobnie jak w innych szkołach wyższych Krakowa, tylko że w nich obchody organizowane były w różnych dniach i w różnym zakresie. W tym roku postanowiliśmy, aby ten dzień pamięci był dla całej społeczności akademickiej Krakowa, i nam się to udało – powiedział rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Wojciech Nowak.

Lepiej późno niż wcale.

Opinie polityczno - społeczne
Jędrzej Bielecki: Cła uwolnią falę emigracji do USA. Donald Trump strzela sobie w stopę
Materiał Partnera
Konieczność transformacji energetycznej i rola samorządów
Opinie polityczno - społeczne
Jacek Nizinkiewicz: Problemy Morawieckiego obciążą PiS i Nawrockiego. Czy Kaczyński wygumkuje byłego premiera?
Opinie polityczno - społeczne
Jan Zielonka: Unia po kryzysach wraca silniejsza? Szkodliwy mit
Opinie polityczno - społeczne
Zuzanna Dąbrowska: Partyjni myśliwi liczą na wybory prezydenckie
Materiał Partnera
Warunki rozwoju OZE w samorządach i korzyści z tego płynące
Opinie polityczno - społeczne
Andrzej Wielowieyski: Z Bronisławem Geremkiem tworzyliśmy podstawy nowej państwowości
Materiał Promocyjny
Suzuki Moto Road Show już trwa. Znajdź termin w swoim mieście