Wywiad z premierem Chińskiej Republiki Ludowej

Rz: Pierwsze spotkanie pomiędzy przywódcami Chin i krajów Europy Środkowej i Wschodniej (CEE) odbyło się w Warszawie w 2012 r. Liderzy 17 krajów spotkali się ponownie w Bukareszcie w 2013 r. Czy te spotkania pomogły w promowaniu współpracy? Trzeci szczyt odbędzie się 16 grudnia w Belgradzie. Jakie inicjatywy przedstawią na nim Chiny?

Dla współpracy pomiędzy Chinami i krajami CEE coroczne spotkania szefów rządów są najważniejszym kołem zamachowym, najbardziej wiarygodnym wsparciem i najpotężniejszą gwarancją. Jak ujmują to Chińczycy, „dzięki silnej lokomotywie pociąg jedzie szybciej". Od Warszawy do Bukaresztu oba spotkania pomogły wywindować współpracę pomiędzy Chinami i CEE na wyższy poziom. Warta 10 mld dol. specjalna linia kredytowa i Fundusz Współpracy Inwestycyjnej Chiny-CEE oferują skuteczne rozwiązania finansowe dla firm z regionu. Liczne poważne projekty, takie jak elektrociepłownia Stanari w Bośni i Hercegowinie, most Mihajlo Pupina w Belgradzie, autostrada Bar-Boljare w Czarnogórze i linia kolejowa Budapeszt–Belgrad, z pewnością zdynamizują lokalny rozwój i przyniosą korzyści mieszkańcom. Wzajemne obroty handlowe pomiędzy Chinami i krajami CEE mają w tym roku po raz pierwszy przekroczyć 60 mld dol. Produkty z regionu coraz częściej trafiają do zwykłych gospodarstw domowych w Chinach. Wstępne statystyki pokazują, że prawie tysiąc firm z Europy Środkowej i Wschodniej działa obecnie w Chinach. Jestem przekonany, że belgradzkie wytyczne dla współpracy, które zostaną opublikowane na spotkaniu, umożliwią realizację nowych rozwiązań i propozycji na rzecz bliższej współpracy i głębszego, wzajemnego zrozumienia. Chiny przedstawią na szczycie następujące inicjatywy: budowa morsko-lądowej drogi ekspresowej z wykorzystaniem Kolei Budapeszteńsko-Belgradzkiej i grecki port w Pireusie, w celu lepszego skomunikowania regionu; rozpoczęcie prac nad średnioterminowym planem przyszłej współpracy pomiędzy Chinami i krajami CEE; przygotowanie pakietu propozycji mającego usprawnić współpracę finansowo-biznesową; wyznaczenie 2015 jako roku współpracy turystycznej i promocyjnej pomiędzy Chinami i CEE, mającego pogłębić wzajemne stosunki międzyludzkie. Z dużym optymizmem oczekuję na spotkanie z liderami 16 państw w Belgradzie.

Jakie są mocne strony krajów Europy Środkowej i Wschodniej we współpracy z Chinami?

W ostatnich latach mieliśmy do czynienia z szybkim wzrostem wymiany handlowej między Chinami i CEE. W szczególności ich eksport do Chin rósł znacznie szybciej niż import. Od stycznia do listopada tego roku wzrost eksportu z CEE do Chin był o 5 pkt proc. wyższy niż import, handel dwustronny zaś zmierza w kierunku równowagi. Chiny nie dążą do nadwyżki handlowej. Drzwi do chińskiego rynku są zawsze szeroko otwarte i Chiny postrzegają bliższą współpracę jako sposób na łagodzenie nierównowagi handlowej. Będziemy nadal wspierać konkurencyjne i godne zaufania chińskie firmy w procesie inwestowania w CEE i angażować się w różne formy współpracy. Mamy również nadzieję, że kraje Europy Środkowej i Wschodniej zaoferują chińskim firmom uczciwsze i bardziej transparentne warunki prowadzenia biznesu, a chińskim biznesmenom korzystniejsze przepisy wizowe i pracownicze.

Jak współpracę Chiny–kraje CEE można połączyć z chińsko-unijnym partnerstwem, czyli inicjatywą „Belt and Road" (ang. pas i droga)?

Chiny zdecydowanie wspierają proces integracji europejskiej i mają nadzieję na bardziej zjednoczoną i zamożniejszą Europę. Doceniają polityczną wolę CEE, by dołączyć do UE i szanują wybór tych krajów. Wspierają CEE konkretnymi działaniami, mającymi przyspieszać zarówno ich własny rozwój, jak i całej UE. Chiny i Unia, największy kraj rozwijający się i największa dziś grupa krajów uprzemysłowionych na świecie, mają wspólne interesy i pogłębiają obopólnie korzystną współpracę. W sierpniu 15 chińskich prowincji, regionów autonomicznych i okręgów miejskich, które stanowią łącznie dwie trzecie narodowej gospodarki, uczestniczyło w drugim szczycie lokalnych liderów Chiny–Europa Środkowa i Wschodnia. Podczas tego spotkania same trzy prowincje: Hebei, Zhejiang i Fujian podpisały umowy o współpracy z lokalnymi rządami krajów CEE na sumę 2 mld dol., otwierając nowy rozdział w wymianie handlowej Chiny–Europa na poziomie lokalnym. Łączność to priorytet naszej współpracy i jasny punkt tej wymiany. Most Mihajlo Pupina to pierwszy duży projekt infrastrukturalny, który chińskie firmy realizują w Europie. Chińska propozycja, by zbudować chińsko-europejską drogę ekspresową, wiodącą zarówno lądem jak i morzem, na bazie Kolei Belgradzko-Budapeszteńskiej i portu w Pireusie, będzie miała bezpośredni wpływ na obszar 340 tys. km kw., zamieszkały przez 32 mln ludzi. Chińska inicjatywa „Belt and Road" to rodzaj pokojowej współpracy, na której wygrywają wszyscy. Kraje CEE jako most spinający kontynent euroazjatycki mają dużo atutów geograficznych. Chiny są gotowe współpracować z nimi w sferze całościowego planowania, poprawy funkcjonowania międzynarodowego transportu kolejowego pomiędzy Chinami a Europą, budowy lądowo-morskiej drogi ekspresowej i wzmocnienia subregionalnej łączności w Środkowej i Wschodniej Europie.

Jakie wyzwania czekają współpracę Chin z naszą częścią Europy?

Największym wyzwaniem, przed jakim może stanąć współpraca Chiny–CEE, to potencjalny rozdźwięk pomiędzy oczekiwaniami krajów a faktycznymi wynikami. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej, pomimo różnych warunków w nich panujących, mają podobne oczekiwania dotyczące współpracy z Chinami. Bardzo chcą współpracować w dziedzinie infrastruktury, w tym budowy autostrad, linii kolejowych, portów, elektrowni, turystyki, rolnictwa i kultury. Wszystkie mają nadzieję przyciągnąć więcej inwestycji i zwiększyć eksport. Chiny mają rozległe terytorium i wielki rynek, nawet pory roku mogą się różnić w zależności od regionu. Samorządy lokalne w Chinach mają własne cele rozwojowe i potrzeby współpracy. Wszystko to stanowi szansę dla obopólnie korzystnej współpracy. Podczas tego spotkania zainaugurujemy działalność Rady Biznesu Chiny–CEE. Powstaną platformy współpracy w dziedzinie infrastruktury, energetyki i przyszłej wymiany intelektualnej. Stowarzyszenie Agencji Promocji Turystyki i Biznesu Chiny–CEE staje się ważnym graczem w 2015 r. – roku współpracy turystycznej i promocji Chiny–CEE. Stowarzyszenie Gubernatorów Prowincji i Regionów Chiny–CEE odgrywa coraz większą rolę we współpracy na poziomie lokalnym.

Jakie jest znaczenie „współpracy 16+1" dla chińskich stosunków z nowymi członkami UE, takimi jak Polska?

Dla Chin nie istnieje rozróżnienie na starą i nową Europę. Widzimy w niej po prostu szansę na przyjaźń i współpracę. Nie zapomnimy, że Polska była jednym z pierwszych krajów, który nawiązał stosunki dyplomatyczne z Nowymi Chinami i jednym z pierwszych w Europie Środkowej i Wschodniej, który utworzył strategiczne partnerstwo z Chinami. To w Warszawie w kwietniu 2012 r. Chiny i Polska urządziły pierwsze spotkanie szefów rządów Chin i CEE, otwierając nowy rozdział w tradycyjnie przyjaznych i obopólnie korzystnych relacjach pomiędzy Chinami i krajami regionu. Współpraca daje nam nową możliwość przeniesienia relacji polsko-chińskich na szybką ścieżkę rozwoju i osiągnięcia więcej konkretnych rezultatów we współpracy dwustronnej. Niemal wszystkie międzynarodowe pociągi towarowe pomiędzy Chinami i Europą, których jest coraz więcej, przejeżdżają przez terytorium Polski, przez co wasz kraj staje się coraz ważniejszym centrum logistycznym dla Chin i krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wkrótce po jego powołaniu Fundusz Współpracy Inwestycyjnej Chiny–CEE przeprowadził kilka udanych inwestycji energetycznych w Polsce. A to dopiero początek. Firmy i instytucje szkolnictwa wyższego z naszych krajów współpracują obecnie nad stworzeniem we Wrocławiu pierwszego systemu transportu publicznego opartego w całości na energii elektrycznej. Podobne projekty współpracy w dziedzinie ekologicznego przemysłu otrzymały znaczące wsparcie od obu rządów. Trzeba podkreślić, że rada wykonawcza Rady Biznesu Chiny–CEE, ważna dla rozwoju współpracy Chiny–CEE platforma, zostanie wkrótce otwarta w Warszawie, co znacznie ułatwi komunikację i współpracę pomiędzy naszymi firmami i będzie stanowiło znaczący postęp w relacjach pomiędzy tymi 17 krajami.

Wywiad udzielony za pośrednictwem internetu ukazuje się jednocześnie w 16 gazetach w 16 krajach Europy Środkowo-Wschodniej.W imieniu „Rzeczpospolitej" pytania zadał Jarosław Giziński.