Mikołaj Raczyński: Okno możliwości dla Polski

Gdy w 2022 r. rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę, Polska znalazła się w cieniu nowego postrzegania ryzyka. W oczach globalnych inwestorów staliśmy się krajem przyfrontowym – położonym blisko konfliktu, a więc potencjalnie niestabilnym. Reakcja rynków była natychmiastowa: odpływ kapitału, presja na walutę, wzrost kosztów finansowania. Przez pewien czas wydawało się, że to położenie geopolityczne na długo ograniczy nasze możliwości rozwojowe.

Dziś sytuacja wygląda inaczej. W ciągu dwóch lat NATO pokazało realną siłę, zdolność odstraszania i konsekwencję w działaniu. Polska stała się kluczowym filarem wschodniej flanki Sojuszu, a jej bezpieczeństwo przestało być przedmiotem spekulacji. Jednocześnie nasza geograficzna bliskość rejonu działań wojennych sprawia, że lepiej niż ktokolwiek w Europie Zachodniej rozumiemy, jak wygląda współczesne pole walki i jakie technologie będą kształtować bezpieczeństwo w przyszłości. To wyjątkowa sytuacja: jesteśmy bezpieczni, ale jednocześnie blisko realnych doświadczeń. A to tworzy okno możliwości, które może wyznaczyć kierunek naszego rozwoju.

Czytaj więcej

Gospodarka

Tyle Polska wyda na obronność w 2026 roku. Idziemy na rekord

W przyszłym roku planowane wydatki na obronność wyniosą co najmniej 5 proc. PKB i najpewniej w NA...

Jak wykorzystać wydatki obronne

W perspektywie nadchodzących lat będziemy decydować o tym, jak wykorzystać ten moment. Wydatki obronne mogą stać się jednym z nowych motorów wzrostu gospodarczego – nie przez sam fakt wydawania pieniędzy, lecz przez sposób, w jaki je ukierunkujemy. Jeśli będą wzmacniać krajowe łańcuchy wartości, przyciągać prywatny kapitał i tworzyć trwałe kompetencje technologiczne, staną się impulsem modernizacyjnym dla całej gospodarki. To szansa na odbudowę znaczenia inżynierii, rozwój automatyzacji i przyspieszenie procesów, które w normalnych warunkach zajmowałyby lata.

Jednocześnie musimy mieć świadomość, że nasza gospodarka naturalnie wchodzi w nowy etap. Wraz ze wzrostem dochodów i poziomu rozwoju zmienia się struktura naszej konkurencyjności. Koszty pracy nie są już niskie – i dobrze, bo to efekt awansu gospodarczego i wzrostu wynagrodzeń. Waluta pozostaje silna i stabilna, co wzmacnia zaufanie do polskiej gospodarki. Inwestorzy zagraniczni nie wybierają już Polski wyłącznie z uwagi na koszty, lecz szukają jakości, zaplecza technologicznego i stabilnych ram instytucjonalnych. W tym otoczeniu nowe źródła wzrostu muszą wynikać z wiedzy, produktywności i zdolności do wdrażania technologii, nie z kosztowych przewag przeszłości

Tak powstała Dolina Krzemowa

Historia pokazuje, że wydatki na bezpieczeństwo mogą być właśnie takim impulsem modernizacyjnym. Stany Zjednoczone wykorzystały je do zbudowania podstaw swojej gospodarki technologicznej – to z projektów militarnych, finansowanych w okresie zimnej wojny i wojny w Wietnamie, wyrosła Dolina Krzemowa, a wraz z nią całe sektory przemysłu cyfrowego.

Izrael uczynił z bezpieczeństwa narodowego motor innowacji i komercjalizacji technologii, łącząc sektor publiczny, naukę i biznes w spójny ekosystem. Korea Południowa, funkcjonująca w cieniu północnego sąsiada, konsekwentnie przekształcała wydatki na obronność w długofalowe programy przemysłowo-technologiczne, które dziś są fundamentem jej potęgi eksportowej.

Polska ma dziś podobną szansę. Możemy połączyć modernizację armii z modernizacją gospodarki – zarówno w tradycyjnym przemyśle obronnym, gdzie konkurencja jest silna i droga do sukcesu będzie bardziej wyboista, jak i w rozwijającym się dynamicznie segmencie technologii obronnych i rozwiązań podwójnego zastosowania. To obszar, w którym układ sił – zwłaszcza w Europie – dopiero się kształtuje. Polska może tu działać szybciej i bardziej elastycznie, budując kompetencje w dziedzinach takich jak technologie głębokie – od automatyki, robotyki, oprogramowania i sensorów po materiały zaawansowane czy technologie kosmiczne – wiele z nich znajduje zastosowanie zarówno w przemyśle obronnym, jak i cywilnym.

Warunkiem powodzenia jest spójna architektura instytucjonalna – koordynacja między resortami, jasne zasady uczestnictwa krajowych firm w łańcuchach dostaw oraz taki projekt instrumentów publicznych, który mobilizuje prywatny kapitał, zamiast go wypierać. Nie każda złotówka wydana na obronność pozostanie w kraju – i to naturalne – ale im większa część tych wydatków przełoży się na rozwój krajowych zdolności przemysłowych i technologicznych, tym trwalszy będzie ich efekt dla gospodarki.