W Polsce brak wiary we własny przemysł

Polska zamierza dokonać skoku modernizacyjnego w obronności. Kwota 130 mld zł, jaką rząd zamierza wydać na nowe systemy uzbrojenia, jest bezprecedensowym wysiłkiem finansowym. Mogłaby to być wielka szansa na rozwój własnego przemysłu obronnego – nie tylko ze względu na jego znaczenie w systemie obronnym, ale także dlatego, że zwykle siła uzyskana na własnym rynku służy ekspansji eksportowej. Przykładów jest wiele, choć niektórzy twierdzą, że tylko niepromowanie własnych firm w kraju „wypchnie" je do sukcesów eksportowych. Takie egzotyczne poglądy nie zmieniają jednak zasad rządzących światowym rynkiem uzbrojenia, a brzmią one w skrócie tak: „twój rząd nie kupuje, inne też nie kupią"

Niestety, już pierwsze decyzje w procesie modernizacji nie promują polskiego przemysłu, ale są kontynuacją wieloletniego procesu kupowania za granicą. Aby nie być gołosłownym, przytoczę wyniki raportu unijnego z 2012 r., w którym Polska została sklasyfikowana na drugim miejscu (zaraz po Grecji i wraz z Portugalią) jako kraj, który ma najwyższe ujemne saldo eksport/import uzbrojenia w UE. Warto dodać, że po odwróceniu tabeli na pierwszym miejscu mamy Francję, a na drugim Niemcy. Chyba nikt nie jest zdziwiony tą kolejnością.

Nie tylko firmy państwowe

Powstaje wrażenie, że w Polsce stawiamy na rozwój własnego potencjału przemysłu obronnego niejako w opozycji do rozwoju zdolności obronnych. Brakuje wiary we własny przemysł i jego możliwości. Ciągle „zagraniczne" to synonim „lepszego".

Wciąż definiujemy przemysł polski jako przemysł państwowy. Tymczasem dziś dużo podmiotów to firmy prywatne, często o bardzo zaawansowanych możliwościach nie tylko wytwarzania, ale też projektowania systemów obronnych. A przecież są obszary, w których należymy do europejskiej czołówki. Ciekawie rozwija się np. WB Electronics, polskie technologie radarowe, ale głównie przemysł lotniczy: WSK Rzeszów, PZL-Świdnik, PZL Mielec i cała Dolina Lotnicza. Ważną rolę odgrywają producenci silników Avio/GE, MTU, Safran. W Warszawie GE ma wielkie centrum B+R z najlepszym za chwilę laboratorium badań turbin na świecie.

Cóż z tego, że większości tych inwestycji dokonali inwestorzy zagraniczni. Świat będzie się globalizował i tego nie zatrzymamy. Trzeba zrozumieć nowe zasady działania i wpisać w nie interesy narodowe. A o interesy, również przemysłowe, trzeba zabiegać, pracować konsekwentnie. Poświęcać pieniądze i czas.

W błędzie są ci, którzy ogłaszają kapitulację, mówiąc, że nie mamy ani pieniędzy, ani czasu, a poza tym i tak jesteśmy prowincją Europy, więc trzeba kupować od mądrzejszych i bardziej zaawansowanych technologicznie, wymagając w zamian niewiele. Ich zdaniem, jeśli zażądamy więcej, to nie znajdzie się chętny, żeby nam cokolwiek sprzedać.

W tej grupie nie brakuje osób twierdzących dodatkowo, że kupując uzbrojenie z eksportu z kraju X czy Y, pozyskujemy wdzięczność i dozgonną przyjaźń danego kraju, który obejmie nas swoim protektoratem i nie pozwoli zrobić krzywdy. Obydwa podejścia są naiwne i błędne, zbudowane na kompleksie kraju postkolonialnego. Kiedyś przyjaźń z ZSRR, a dzisiaj z innymi partnerami, ma nam zapewnić siłę. Taka mentalność jest łatwa do wykorzystania przez możnych tego świata. Ciekawą ilustracją, jak to działa w praktyce, może być przetarg na zakup śmigłowców wielozadaniowych.

Odpowiedź ambasadorowi

Z uwagą przeczytałem artykuł ambasadora Francji w „Rzeczpospolitej" z 29 lipca br. Świadczy o wielkim zaangażowaniu dyplomacji francuskiej w promocję produktów francuskich. Nasi dyplomaci powinni się uczyć.

Tezy nie zaskakują. Ambasador twierdzi, że wybór francuskich śmigłowców przez Polskę, kraj, w którym jako w jednym z nielicznych w Europie i na świecie od 60 lat produkuje się helikoptery, jest rzeczą naturalną i godną pochwały. Twierdzi, że w Polsce nikt śmigłowca zrobić i tak nie potrafi, wobec czego kupno z zagranicy z ostatecznym montażem w Polsce niczym się nie różni od pełnej produkcji. Bo przecież wiadomo, że Polacy sami śmigłowca zrobić nie umieją, doświadczenia i wiedzy brak, a nawet jak jest, to przecież Świdnik czy Mielec to nie Polacy. W tych okolicznościach wybór, zdaniem ambasadora, mógł być tylko jeden: „lepszy dobry montaż niż zła produkcja".

Pozwalam sobie w tej sprawie mieć zdanie odmienne. Moim zdaniem to, co się dzieje w PZL- -Świdnik, czyli pełna produkcja śmigłowców, różni się od montażu i to bardzo. Twierdzę, że ponad 60 lat doświadczenia ludzi i organizacji w projektowaniu i budowie śmigłowców jest zdolnością unikatową na skalę co najmniej europejską. Gdyby było inaczej, to fabryki śmigłowców rosłyby jak grzyby po deszczu w każdym z krajów europejskich, a nie tylko we Francji, we Włoszech, w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Polsce.

Różnica między produkcją a montażem jest, żartobliwie mówiąc, taka jak różnica między dobrą francuską lub jak kto woli włoską restauracją, z własnymi daniami i recepturami a cateringiem dowożącym ziemniaki purée do domu pomocy społecznej.