Reguły przejścia władztwa nad towarami, przyjęte w transporcie sprzedawanych towarów, mają znaczenie nie tylko dla odpowiedzialności stron za towar, ale i dla powstania konieczności zapłaty podatku dochodowego i VAT. Dużą popularnością cieszą się formuły Incoterms.
Co istotne, w przypadku ich stosowania ustalony moment przejścia praw czy określonych rodzajów ryzyka oznaczać będzie też automatyczne powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Dlatego ważne jest, aby rozliczać kontrakty eksportowe w sposób spójny z przyjętymi zapisami, a ponadto by takie same formuły widniały w umowach, na listach przewozowych i fakturach.
Sprzedający towary za granicę mają prawo do stosowania zerowej stawki VAT. Należy posiadać jednak odpowiednią dokumentację wywozową. Przykładowo w przypadku sprzedaży w ramach Unii Europejskiej jest to dokumentacja potwierdzająca, że towary będące przedmiotem sprzedaży zostały wywiezione z terytorium Polski i dostarczone do nabywcy w innym kraju Unii.
Są to przede wszystkim dokumenty przewozowe (jeśli przewóz był zlecany), zwłaszcza popularne dokumenty CMR oraz specyfikacja sztuk ładunku. Wywóz towaru można uzupełniająco udowodnić, przedstawiając potwierdzenia zapłaty, dokumenty ubezpieczenia towaru czy potwierdzenia odbioru przez nabywcę/otrzymania ze strony nabywcy.
W tym kontekście warto pamiętać, że eksporterzy narażeni są na ryzyko współpracy z nieuczciwymi kontrahentami przy sprzedaży zagranicznej. Podatnicy stosują stawkę zerową, będąc przekonani o wywozie towaru, a tymczasem nieuczciwi kontrahenci mogą fałszować dokumentację i nabyte towary sprzedawać w kraju (z reguły bez podatku).
Naraża to na ryzyko uczciwego dostawcę, któremu organy podatkowe mogą nakazać płatność podatku jak za transakcję w kraju. Konieczne jest zatem dokładne weryfikowanie faktycznej dostawy towarów za granicę.
Warunki dostaw pomiędzy kontrahentami decydują o rozliczeniu VAT także w zakresie tzw. dostaw łańcuchowych, gdzie ten sam towar sprzedawany jest pomiędzy kilkoma podmiotami, zaś jego fizyczny transport ma miejsce jedynie od pierwszego do ostatniego podmiotu. Sytuacje takie często występują w handlu zagranicznym z udziałem pośredników.
W zależności od tego, kto organizuje transport i na jakich warunkach następuje przeniesienie władztwa nad towarem, polski eksporter może opodatkować swoją sprzedaż jak zagraniczną lub stosować stawkę krajową. Prawidłowa dokumentacja transportowa jest zatem ważna nie tylko w kontekście sprzedaży czy logistyki, ale i rozliczeń podatkowych eksportera.
Tomasz Jakubiak vel Wojtczak radca prawny w KPMG w Polsce, biuro w Poznaniu
