Gminy korygują faktury, podatnicy – odliczony VAT

Chodzi o umowy o oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie, zawarte przed 1 maja 2004 r. Przed tą datą tego typu umowy nie były objęte VAT. Problem powstał wraz z przystąpieniem Polski do UE, kiedy to wieczyste użytkowanie zostało objęte podatkiem. Nie było jednak pewności, czy zostało opodatkowane jako dostawa, czy jako usługa.

Ministerstwo Finansów i podległe mu organy podatkowe twierdziły, że użytkowanie wieczyste jest usługą. To miało oznaczać, że opłaty roczne od gruntów oddanych w wieczyste użytkowanie przed 1 maja 2004 r. zostały również objęte VAT. Kto jednak miałby ponieść koszty tego podatku – gminy czy użytkownicy? Praktyka była tu różna. Niektóre gminy zaczęły doliczać VAT do rocznej opłaty, przerzucając tym samym ciężar opodatkowania na użytkowników. Z kolei inne gminy wzięły na siebie ciężar VAT, obniżając tym samym własne wpływy z wieczystego użytkowania.

Przełomowa okazała się dopiero [b]uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 stycznia 2007 r. (I FPS 1/06)[/b]. Sąd stwierdził w niej, że użytkowanie wieczyste nie jest usługą, tylko dostawą. A to oznacza, że jeśli zostało ustanowione przed 1 maja 2004 r., to opłaty roczne od tych umów nie są objęte VAT.

Na tej podstawie Ministerstwo Finansów przyznało, że VAT płacić nie trzeba ([b]stanowisko ministra finansów skierowane do dyrektorów izb i urzędów skarbowych, PT10-812167/2007/MR/429[/b]). To prowadziło do wniosku, że zarówno podatnicy, jak i gminy, które zażądają zwrotu VAT, powinny go dostać.

[srodtytul]Netto = brutto[/srodtytul]

Żeby jednak fiskus zwrócił VAT, gminy muszą skorygować wystawione wcześniej użytkownikom faktury VAT. Jeden z naszych czytelników dostał właśnie taką fakturę korygującą. I bardzo się zdziwił. Z wcześniejszej faktury, dokumentującej opłatę roczną za wieczyste użytkowanie gruntu, wynikało, że wartość sprzedaży netto wynosi 18 328,69 zł, a po dodaniu 22 proc. VAT wartość sprzedaży brutto to 22 361 zł.

Teraz gmina skorygowała tę fakturę i jednocześnie przysłała nową. Z niej wynika, że opłata roczna nie podlega opodatkowaniu. Nie wpłynęło to jednak na zmianę wartości sprzedaży brutto. Nadal wynosi ona 22 361 zł (tyle samo co wartość sprzedaży netto).

– Nie ma więc VAT od wieczystego użytkowania, ale ja wcale dzięki temu nie zapłacę mniej – skarży się czytelnik DF.

[srodtytul]Kto udźwignął VAT?[/srodtytul]

Pretensje czytelnika do gminy mogą być uzasadnione tylko, jeśli wcześniej gmina doliczyła VAT do stawek opłat rocznych wynikających z decyzji jej organu wykonawczego (wójta, burmistrza lub prezydenta). W takiej sytuacji, korygując teraz fakturę, powinna zwrócić podatnikowi część opłaty równą niesłusznie doliczonemu podatkowi.

Trzeba jednak pamiętać, że niektóre gminy po 1 maja 2004 r. wzięły ciężar VAT na siebie. Innymi słowy najpierw uchwaliły stawki opłat rocznych z tytułu wieczystego użytkowania, a potem – gdy okazało się, że opłaty te są opodatkowane – odprowadziły VAT do urzędu, zmniejszając tym samym własne dochody z wieczystego użytkowania. Korygując więc teraz faktury VAT, gminy wracają do należnej im wysokości opłat rocznych, wynikającej z decyzji organów wykonawczych.

Żeby więc mieć pewność, czy gmina, przy okazji korekty faktury, nie próbuje zwiększyć swoich dochodów, czytelnik powinien zajrzeć do decyzji organu wykonawczego gminy i sprawdzić, jakie stawki opłat za wieczyste użytkowanie zostały w niej zapisane.

[srodtytul]Powinna być nota[/srodtytul]

Nieprawidłową praktyką gmin jest natomiast wystawianie przez nie teraz – po korekcie danych z faktury pierwotnej do 0 zł – kolejnej faktury. Tak właśnie zrobiła gmina czytelnika, wysyłając mu drugą fakturę, w której zamiast stawki VAT wpisała „nie podlega”. W takiej sytuacji – zdaniem naszego eksperta Janiny Fornalik, doradcy podatkowego w MDDP Michalik Dłuska, Dziedzic i Partnerzy – gmina powinna wystawić notę obciążeniową lub inny dokument niebędący fakturą VAT.

[ramka][b]Zdaniem eksperta

Janina Fornalik, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska, Dziedzic i Partnerzy[/b]

Gminy, które wcześniej niesłusznie odprowadziły 22 proc. VAT od opłat z tytułu wieczystego użytkowania, postępują słusznie korygując faktury VAT. Jeśli obliczyły podatek metodą w stu, czyli od kwoty opłat za wieczyste użytkowanie, zmniejszając tym samym własne dochody z tego tytułu, to mają teraz prawo wykazać wartość sprzedaży netto w takiej samej wysokości, jak wartość sprzedaży brutto. Celem tego jest bowiem odzyskanie przez gminy opłat według takich stawek, jakie wynikały z decyzji właściwych organów. Tytułem do korekty faktur powinna być pomyłka polegająca na niesłusznym obliczeniu i odprowadzeniu do urzędu skarbowego podatku z tytułu wieczystego użytkowania. Skoro opłaty te nie podlegają opodatkowaniu, to w ślad za korektą faktur gminy powinny teraz wystawić użytkownikom noty obciążeniowe lub inne dokumenty niebędące fakturą VAT.

Natomiast użytkownicy powinni, w miesiącu otrzymania faktury korygującej, skorygować odliczony wcześniej podatek wynikający z faktur. Powinni to zrobić, mimo że nie odzyskają równowartości tego podatku. Kwota ta bowiem wchodzi do opłaty za wieczyste użytkowanie, należnej gminie na podstawie decyzji o wysokości stawek tych opłat.

Gdyby natomiast gmina doliczyła wcześniej 22 proc. VAT do stawek opłat za wieczyste użytkowanie, powinna teraz skorygować wartość sprzedaży netto, wracając do pierwotnej wysokości stawek wynikających z decyzji właściwego organu gminy.[/ramka]

[ramka][b]Zdaniem eksperta

Krzysztof Woźniak, doradca podatkowy, współpracownik kancelarii Kamiński i Wspólnicy sp. z o.o.[/b]

Jeżeli gmina doliczyła wcześniej 22 proc. VAT do stawek opłat za wieczyste użytkowanie, to wykazując teraz, po korekcie, wartość sprzedaży netto w takiej samej wysokości jak wartość sprzedaży brutto, ewidentnie próbuje podwyższyć opłaty wynikające z decyzji właściwych organów. Dla użytkownika oznaczałoby to, że z jednej strony zapłacił gminie opłatę wyższą o 22 proc., a z drugiej musi skorygować odliczony wcześniej podatek naliczony z tytułu 22 proc. VAT od wieczystego użytkowania.

To, co gminy powinny zrobić, to „unettowić” opłaty do wysokości wynikających z decyzji i zwrócić użytkownikom nienależnie pobrany VAT. Same natomiast powinny wystąpić do urzędu skarbowego o zwrot nienależnie odprowadzonego podatku. Oczywiście to zmusza jednocześnie użytkowników do korekty wcześniejszego odliczenia podatku VAT. Obowiązek korekty nie dotyczy spółdzielni mieszkaniowych, które z racji sprzedaży zwolnionej nie odliczyły VAT z faktury wystawionej przez gminę.

Oczywiście taki tryb postępowania dotyczy sytuacji, gdy gmina doliczyła wcześniej 22 proc. VAT do stawek opłat za wieczyste użytkowanie, przerzucając jego ciężar na użytkownika. Inaczej będzie, gdy gmina wzięła na siebie ciężar VAT, zmniejszając własne dochody z tytułu wieczystego użytkowania.[/ramka]

[ramka][b]Sądy o VAT od wieczystego użytkowania[/b]

- Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego są ustalone w umowie zawartej między właścicielem gruntu i użytkownikiem wieczystym. Bez zmiany tej umowy mogą one się zmienić tylko w sytuacji przewidzianej w art. 77 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem wysokość opłaty rocznej może być aktualizowana, tylko jeżeli wzrośnie wartość nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste. Bez zmiany tego przepisu właściciel nieruchomości może więc tylko wtedy podnieść opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, jeżeli wykaże, że wprowadzenie podatku VAT wpłynęło na wartość nieruchomości stanowiącej przedmiot użytkowania wieczystego. Brak bowiem w obecnym stanie prawnym podstaw prawnych, aby w inny sposób przerzucić na użytkownika wieczystego skutki wprowadzenia podatku VAT od opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego – uzasadnienie [b]postanowienia Sądu Najwyższego z 10 lutego 2006 r. (III CZP 1/06, niepubl.)[/b].

- Podwyższenie z dniem 1 maja 2004 r. stawek podatku od towarów i usług za roboty budowlane w ustawie z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU nr 54, poz. 535 ze zm.) nie uzasadnia – bez zmiany umowy zawartej przed 1 maja 2004 r. – obowiązku zamawiającego zapłaty wynagrodzenia netto powiększonego o podatek od towarów i usług według podwyższonej stawki – [b]uchwała Sądu Najwyższego z 21 lipca 2006 r. (III CZP 54/06)[/b].