Najłatwiej obronią się centra handlowe

Rynek inwestycji w nieruchomości okazał się szczególnie wrażliwy na skutki kryzysu kredytowego.

– Brak zaufania i płynności na rynku międzybankowym spowodował znaczne ograniczenie działalności pożyczkowej i dostępu do finansowania bankowego. Wiele inwestycji zostało wstrzymanych do czasu, aż rynek osiągnie stabilizację. W rezultacie pewną liczbę transakcji odwołano, a termin realizacji innych przesunięto w czasie. W związku z tym możemy się spodziewać przyspieszenia korekty stóp kapitalizacji na skutek podwyższonego ryzyka ponownej wyceny – przewidują w swoich najnowszych prognozach analitycy firmy Cushman & Wakefield.

Jeśli chodzi o nieruchomości biurowe, to w związku z małą dostępnością kredytów część planowanych przez deweloperów projektów biurowych nie zostanie zrealizowana lub też ich realizacja będzie odsunięta w czasie. Szczególnie – jak przewiduje C&W – dotyczy to projektów budynków wysokościowych.

Można się także spodziewać zmniejszenia liczby projektów biurowych budowanych czysto spekulacyjnie. Planowana podaż w najbliższych latach, zarówno w Warszawie, jak i w miastach regionalnych, będzie niższa, niż wynikało to z planów inwestorów na początku 2008 r. – twierdzą analitycy. Z drugiej strony w 2009 roku nie należy się spodziewać dużego spadku czynszów ani wzrostu pustostanów.

Znacznie lepiej od biurowego będzie się miewał rynek nieruchomości handlowych.

– Brak sygnałów o rezygnacji deweloperów z realizacji projektów handlowych znajdujących się na zaawansowanym etapie planowania. Zaostrzająca się polityka kredytowa banków może jednak skutkować opóźnieniami w procesach inwestycyjnych i datach otwarć nowo planowanych centrów handlowych – przewiduje C&W.

Na rynku pojawiają się też sygnały o potencjalnym spadku kosztów budowy projektów handlowych ze względu na zmniejszający się portfel realizacji inwestycji mieszkaniowych.

W przypadku rynku nieruchomości magazynowych podaż już spada, ponieważ inwestorzy są bardziej ostrożni przy podejmowaniu decyzji o realizacji nowych projektów. Także popyt w trzecim kwartale nieco spadł, ale eksperci przewidują jeszcze większe osłabienie właśnie ze względu na sytuację na rynku finansowym, słabnącą koniunkturę i rosnące czynsze. Zaostrzono wymogi przy finansowaniu inwestycji hotelowych kredytem bankowym (przejrzysty, ekonomicznie uzasadniony biznesplan, umowy operatorskie, zwiększony wkład własny).

Także w segmencie inwestycji hotelowych kryzys światowy pozostawi ślady. – Trwa weryfikacja planowanych inwestycji hotelowych przez inwestorów i deweloperów. Analizują opłacalność, poszukując najbardziej optymalnych rozwiązań – twierdzą analitycy C&W.

[ramka]OPINIA

[srodtytul]Wojciech Pisz, Cushman & Wakefield[/srodtytul]

– Kryzys na rynku nieruchomości może zostać złagodzony, gdy banki wrócą do finansowania nieruchomości komercyjnych. Wszyscy mają jednak świadomość, że oferty finansowania będą bardziej konserwatywne, niż te prezentowane w okresie ostatnich kilku lat. Najistotniejsze jednak jest, aby banki w ogóle podjęły aktywną działalność w tym sektorze.

Rynek najmu biur w Warszawie, w szczególności w centrum, powinien się ustabilizować. Jednak kryzys oznacza, że mniej firm będzie zmieniało siedziby, że będą ostrożniej zawierać długoterminowe umowy najmu. Właściciele biurowców w centrum stolicy mogą spodziewać się lekkiej korekty czynszów, natomiast poziom pustostanów nie powinien znacząco wzrastać. W innych lokalizacjach deweloperzy raczej będą opóźniać nowe inwestycje, obawiając się większej korekty tego segmentu rynku.

Jeśli chodzi o powierzchnie handlowe, to już widać, że kluczowi najemcy chcąc wykorzystać hasło „kryzys na rynku” i stają się bardziej roszczeniowi wobec wynajmujących – żądają np. dopłat do wykończania powierzchni sklepu. Zastój widać natomiast na rynku magazynów. Deweloperzy nie powiększają swoich banków ziemi. Z powodu trudności z pozyskaniem finansowania nie rozpoczynają także nowych inwestycji. Popyt ze strony potencjalnych najemców jest w miarę stabilny, natomiast może wkrótce okazać się, że napotka na barierę ograniczonej podaży powierzchni na rynku.[/ramka]

Nieruchomości Komercyjne

Rynek inwestycji w nieruchomości okazał się szczególnie wrażliwy na skutki kryzysu kredytowego.

Pozostało jeszcze 85% artykułu