Ustawa z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadziła od 30 kwietnia wiele ograniczeń. Dotyczą one: nabywania nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (dalej „Zasób"), zawierania umów nabycia nieruchomości rolnych przez osoby niebędące rolnikami oraz zbywania udziałów (akcji) w spółkach, które są właścicielami nieruchomości rolnych.
Warto jednak zwrócić uwagę, że omawiana ustawa, poza wstrzymaniem na okres pięciu lat sprzedaży nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu, znowelizowała także przepisy ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Znowelizowane przepisy tych ustaw wprowadzają m.in. nowe zasady ustanawiania hipotek na nieruchomościach rolnych i ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych w trybie pozaumownym (czyli np. w postępowaniu egzekucyjnym).
Jakie wyłączenia
Omawiane zmiany przede wszystkim wyłączyły lub znacznie ograniczyły możliwość ustanawiania niektórych rodzajów zabezpieczeń na rzecz komercyjnych podmiotów finansujących (np. banków, pożyczkodawców, a także leasingodawców). Ponadto nowe regulacje zmniejszają, z perspektywy wierzyciela, ekonomiczną wartość ustanawiania zabezpieczeń na nieruchomościach rolnych, z uwagi na znacznie większe trudności w uzyskaniu przez wierzyciela zaspokojenia w przypadku braku świadczenia przez dłużnika.
Można zatem rozważyć, czy w związku z wprowadzonymi zmianami podmioty finansujące będą w ogóle zainteresowane ustanawianiem tego typu zabezpieczeń, jeżeli nie mają one gwarancji relatywnie szybkiego i skutecznego zaspokojenia się. Brak innych zabezpieczeń, jakie mógłby ustanowić dłużnik, może natomiast finalnie skutkować ograniczeniem w udzielaniu finansowania, gdyż podmioty finansujące nie będą mogły uzyskać satysfakcjonujących ich zabezpieczeń.
Nowe zasady ustanawiania hipoteki
Ostatnia nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece wprowadziła istotne zmiany dla praktyki ustanawiania hipoteki na nieruchomości rolnej. Zgodnie z dodanym art. 68 ust. 2a suma hipoteki na nieruchomości rolnej (w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego) nie może przewyższać wartości rynkowej tej nieruchomości ustalonej na dzień ustanowienia hipoteki. Do wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej wnioskodawca jest zobowiązany dołączyć operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.