Kiedy niższe odsetki za całą zaległość

Tak twierdzą eksperci prawa podatkowego po przeanalizowaniu nowego art. 56 § 1a ordynacji podatkowej. Ich zdaniem, skoro ustawodawca nie przygotował w tym zakresie żadnych przepisów przejściowych, to należy stosować je bezpośrednio. Także do zaległości powstałych przed 1 stycznia 2009 r. Niestety, tej opinii nie podziela Ministerstwo Finansów. Wychodzi więc na to, że i w tym przypadku wyjaśnienie tego spadnie na sądy administracyjne.

[srodtytul]Dla kogo preferencja[/srodtytul]

Możliwość stosowania obniżonych odsetek do zaległości dobrowolnie płaconych przez dłużników (podatników) daje nowy art. 56 § 1a i ordynacji. Dotyczy on wszystkich podatników bez wyjątku – czyli zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców. Zapłata obniżonych odsetek (tj. 75 proc. ich normalnej wysokości) będzie jednak prawnie skuteczna tylko wtedy, gdy sami podatnicy zdecydują się skorygować wykrytą w swoich rozliczeniach zaległość podatkową, a nie zrobią to na polecenie organu podatkowego (na podstawie wydanej decyzji), którym w zależności od podatku, jakiego będzie ta korekta dotyczyć, będzie albo urząd skarbowy, albo urząd celny, albo wójt, burmistrz czy prezydent miasta.

Ponieważ jednak nie ma przepisów przejściowych, które wprost powiedziałyby, do jakiego okresu należy stosować te obniżone odsetki (czy także do zaległości podatkowych powstałych przed 1 stycznia 2009 r.), wszystko wskazuje na to, że rozstrzygnięcie tego stanie się źródłem sporów podatników z fiskusem.

[srodtytul]Intencja sobie, a przepisy sobie [/srodtytul]

Można brak przepisu przejściowego uznać za wskazówkę do bezpośredniego stosowania nowego prawa. A skoro tak, to także do stanów faktycznych (zobowiązań), które zaistniały przed nowelizacją. A skoro tak, to podatnik korygując np. podatek od dochodów osobistych za rok 2007 (tj. PIT), powinien policzyć obniżone odsetki za cały okres istnienia zaległości do momentu złożenia korekty deklaracji (czyli od 1 maja 2008 r. do powiedzmy 12 stycznia 2009 r.). I tak pewnie będą postępować co bardziej odważni podatnicy, którzy będą mogli sobie pozwolić na wejście w spór z fiskusem, który – jak można się spodziewać – zaprowadzi ich do sądu. Dopóki więc nie ukształtuje się praktyka orzecznicza w tym zakresie tak, aby można było jednoznacznie stwierdzić, od jakiego momentu należy liczyć odsetki w obniżonej, preferencyjnej wysokości, podatnikom (tym, którzy nie chcą ryzykować) pozostanie liczenie odsetek po „staremu”. Wtedy w okresie od 1 maja 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. trzeba liczyć odsetki za zwłokę w pełnej wysokości, a obniżone naliczyć jedynie za okres po 1 stycznia 2009 r. Jeśli więc przyjąć, że podatnik ma 1 tys. zł zaległości, to w pierwszym przypadku – po zaokrągleniu – zapłaci 78 zł odsetek, a w drugim – 102 zł (patrz przykład).

[ramka][b]Jakie odsetki zapłaci dłużnik[/b]

Osoba fizyczna pomyliła się w rozliczeniu podatku dochodowego za rok 2007 na kwotę 1000 zł, na niekorzyść budżetu. Teraz chce dobrowolnie uiścić tę zaległość, zanim urząd skarbowy sam dopatrzy się tego błędu, by móc zapłacić niższe odsetki za zwłokę.

Zobacz [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/253328]wariant I[/link] i [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/253329]wariant II[/link][/ramka]

[srodtytul]Odsetki według wzoru [/srodtytul]

[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=294568]W Dzienniku Ustaw, który ukazał się z datą 31 grudnia 2008 r. (nr 236, poz. 1633), opublikowane zostało rozporządzenie ministra finansów z 19 grudnia 2008 r. zmieniające przepisy w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach.[/link] Minister określił w nim specjalny wzór, według którego mają być liczone odsetki z zastosowaniem obniżonej stawki. W przypadku zaległości podatkowej istniejącej w okresach, w których obowiązywały różne obniżone stawki odsetek za zwłokę, odsetki te mają być naliczane odrębnie za każdy z tych okresów. Zaokrągleniu będzie zaś podlegała suma odsetek za poszczególne okresy (§ 2a ust. 2 ww. rozporządzenia). A ponieważ stawka podstawowa odsetek często ulega zmianie, to w praktyce będzie to oznaczało, że podatnicy, którzy mają zaległość za dwa lata, będą musieli liczyć te odsetki z uwzględnieniem stawek, jakie obowiązywały w ciągu tych dwóch lat.

Niestety, zdaniem doradców podatkowych z PricewaterhouseCoopers pewne wątpliwości może budzić kwestia zaokrąglenia kwoty odsetek przy naliczaniu zwykłych i przy obniżonych. Pytanie, czy należy zaokrąglać je dopiero po wyliczeniu odsetek za cały okres zaległości (od 1 maja 2008 r. do 12 stycznia 2009 r.), czy też zaokrąglać poszczególne „podokresy”, w których stosowano poszczególne stawki odsetek, zmieniające się w ciągu roku i dopiero potem sumować już te zaokrąglone „podsumy” odsetek. – Rozporządzenie nie było i nie jest jasne. My przyjęliśmy wariant z zaokrągleniem dopiero za cały okres naliczania odsetek – podkreślają eksperci PricewaterhouseCoopers. [ramka][b]Co mówi przepis[/b]

Art. 56 § 1a. W przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i zapłaty, w całości, w ciągu siedmiu dni od dnia złożenia korekty, zaległości podatkowej, stosuje się obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 75 proc. stawki, o której mowa w § 1. Stawka odsetek za zwłokę jest zaokrąglana w górę do dwóch miejsc po przecinku.

§ 1b. Przepisu § 1a nie stosuje się do korekty deklaracji:

1) złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia – po zakończeniu kontroli podatkowej;

2) dokonanej w wyniku czynności sprawdzających. [/ramka]

[ramka][b]Komentuje Mariusz Marecki, dyrektor w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers[/b]

Niepewność spowodowana niejasnym prawem powoduje, że podatnicy potencjalnie zainteresowani możliwością zapłaty odsetek za zwłokę w obniżonej wysokości mogą czekać na stanowisko Ministerstwa Finansów i organów podatkowych. Osobiście wykluczam najbardziej negatywny wariant, zgodnie z którym nowe przepisy miałyby być stosowane jedynie do zaległości powstałych po 1 stycznia 2009 r. i składanych po tej dacie korekt. Podatnicy, którzy nie chcą ryzykować i mają dużą kwotę do zapłaty, mogą zapłacić zaległość razem z odsetkami w pełnej wysokości, a dopiero potem wystąpić do urzędu skarbowego o stwierdzenie nadpłaty. Na pewno wiele mogłoby ułatwić wydanie przez ministra finansów interpretacji ogólnej, która zabezpieczyłaby podatników przed ewentualnymi skutkami dowolnego interpretowania tego prawa przez poszczególne organy podatkowe. Gdyby była to interpretacja korzystna dla podatników, można by uniknąć sporów na tym tle.[/ramka]

[ramka][b]Komentuje Marcin Baran, dyrektor w Dziale Postępowań Podatkowych i Sądowych Ernst & Young[/b]

Wątpliwości, jakie rodzi brak szczegółowych przepisów przejściowych, można moim zdaniem usunąć w drodze rozumowania prawniczego. Celem przepisów niewątpliwie była doraźna zachęta podatników do składania korekt deklaracji i ujawnienia zaległości podatkowych. Przyjęcie, że ulga w zapłacie odsetek dotyczy wyłącznie okresu po 1 stycznia 2009 r., w znacznym stopniu zniweczyłoby cel nowelizacji. Na tle tego zagadnienia interpretacyjnego można powiedzieć, że prawodawcy zdarza się zapominać, że przepisy pisane są dla ludzi, a nie dla urzędników bądź sędziów. Warto więc wpisywać do ustawy jedno czy dwa zdania więcej, tak aby ci, którzy są adresatami norm prawnych, od razu wiedzieli, co mieli na myśli autorzy przepisów, i nie musieli oczekiwać na interpretację wyjaśniającą lakoniczne regulacje. [/ramka]

[ramka][b]Jaki liczyć preferencyjne odsetki[/b]

Odsetki za zwłokę z zastosowaniem obniżonej stawki odsetek za zwłokę są naliczane według wzoru:

[b](Kz x L x O1)/365 = On = Opz [/b]

gdzie poszczególne symbole i liczby oznaczają:

Kz – kwotę zaległości,

L – liczbę dni zwłoki,

O 1 – obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w stosunku rocznym,