Dostajesz sądowy nakaz zapłaty: co możesz robić

Tymczasem może zapaść tzw. nakaz zapłaty i jeśli pozwany nie podejmie odpowiednich kroków albo przy odwołaniu popełni błędy, w szczególności dopuści do tzw. braków formalnych (których nie uzupełni w terminie), nakaz uzyskuje skutki prawomocnego wyroku.

Rocznie takich nakazów zapada grubo ponad milion, co więcej, w zdecydowanej większości pozwani nie odwołują się od nich. To zresztą naturalne, gdyż zwykle nie mają argumentów na obronę (por. wypowiedź sędziego Łochowskiego).

[srodtytul]Szybkie ścieżki[/srodtytul]

Nakazy zapłaty zapadają (nie tylko zresztą w klasycznych sprawach cywilnych czy gospodarczych, ale także prawa pracy) w dwóch rodzajach postępowań: nakazowym i upominawczym. To drugie ma od początku 2010 r. nową, obok klasycznej, formę: elektroniczne postępowanie upominawcze (patrz dalej: „[link=http://www.rp.pl/artykul/425442,425283_E_sad_dziala_juz_w_Lublinie.html]E-sąd działa już w Lublinie[/link]”).

Postępowania istotnie się różnią (o czym dalej), ale mają wiele elementów wspólnych.

Otóż sąd w tych sprawach nie zarządza rozprawy, nie zawiadamia na początku pozwanego (więc on o sprawie nawet nie wie), ale wydaje nakaz zapłaty na podstawie żądań i twierdzeń pozwu, załączonych dowodów (a w elektronicznym nawet bez ich przedłożenia). Wydając nakaz, sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zapłacić żądaną kwotę w całości (wraz z kosztami sądowymi) albo wnieść w tym terminie odwołanie: zarzuty w postępowaniu nakazowym, sprzeciw w upominawczym.

[b]Jeśli pozwany skutecznie nie zaskarży nakazu, uprawomocni się on i jest podstawą wszczęcia egzekucji komorniczej. Jeżeli natomiast pozwany się odwoła i nie popełni przy tym proceduralnych błędów, sprawa toczy się dalej normalnie: trafia na rozprawę.[/b]

Zdarza się, że pozew w postępowaniu upominawczym można zakwalifikować do postępowania uproszczonego (to kolejna szczególna ścieżka) i wtedy są dodatkowe rygory (zawsze formularz) oraz nieco inne opłaty.

[srodtytul]Nakazowe: zarzuty[/srodtytul]

Wyższe wymagania stawia się postępowaniu nakazowemu. Trudniej też zaskarżyć nakaz wydany w tym trybie.

Otóż sąd może zastosować taki tryb (tylko na pisemny wniosek w pozwie), jeżeli chodzi o roszczenie pieniężne (albo rzeczy zamienne), a okoliczności uzasadniające żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu: dokumentem urzędowym; zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem; oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu; wekslem, czekiem, warrantem, należycie wypełnionym, nienasuwającym wątpliwości.

Nakaz z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia bez potrzeby nadawania klauzuli wykonalności. Wydany na podstawie weksla lub innego papieru wartościowego staje się wykonalny po dwóch tygodniach (czas na dobrowolną zapłatę) i jest podstawą do egzekucji komorniczej.

Pismo z zarzutami wnosi się do sądu, który wydał nakaz. Pozwany powinien wskazać, czy zaskarża go w całości czy w części, przedstawić wszelkie zarzuty przeciwko żądaniu pozwu i wszystkie fakty oraz dowody na ich potwierdzenie. Jeżeli pozew został wniesiony na formularzu, zarzuty też wymagają formularza.

Zarówno pozew, jak i zarzuty wymagają wniesienia opłaty (patrz obok „Opłaty sądowe”).

[srodtytul]Upominawcze: sprzeciw[/srodtytul]

Sąd wydaje „nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym”, jeśli tylko żądanie nie budzi wątpliwości. Nieprawomocny nakaz upominawczy nie ma jednak tej mocy, nie stanowi tytułu egzekucyjnego ani nie może być podstawą zabezpieczenia. Brak skutecznego odwołania tak samo jednak oznacza komornika.

Pozwany dostaje nakaz z pouczeniem o sposobie wnoszenia sprzeciwu oraz skutkach niezaskarżenia nakazu. W sprzeciwie (też wnosi się go do sądu, który wydał nakaz) pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz okoliczności i dowody na ich potwierdzenie. Jeżeli pozew został wniesiony na formularzu, sprzeciw też musi mieć tę formę.

Od sprzeciwu nie ma opłaty sądowej. Pozew wymaga pełnej opłaty stosunkowej (5 proc. wartości sporu), ale po uprawomocnieniu się nakazu sąd z własnej inicjatywy (z urzędu) zwraca trzy czwarte uiszczonej opłaty.

[ramka] [b]Komentuje Marcin Łochowski sędzia cywilista z SO Warszawa-Praga [/b]

Każdej osobie, która dostanie sądowy nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, radziłbym dokładnie przeczytać pouczenie, by właściwie (i skutecznie) złożyć sprzeciw. W szczególności powinna np. sprawdzić, czy sprawa nie została potraktowana jako „uproszczona”, co stawia dodatkowe wymagania (w takim wypadku sprzeciw musi być wniesiony na urzędowym formularzu). Radziłbym też poważnie się zastanowić, czy warto się odwoływać, jeżeli nie ma argumentów na obronę.

Wprawdzie sprzeciw nie wymaga opłaty sądowej, jednak wydając w jego następstwie wyrok, sąd obciąża przegrywającego kosztami sądowymi.[/ramka]

[ramka] [b]Warto pamiętać[/b]

Jeśli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu i zarzutów wymaga zachowania tej formy (katalog spraw, w których wymagane są formularze, jest dalej).

Jeżeli pismo (zarzuty lub sprzeciw) nie zostało wniesione na formularzu lub nie może otrzymać biegu z powodu innych braków formalnych, sędzia wzywa do jego poprawienia w terminie tygodniowym. Wezwanie powinno wskazywać wszystkie braki i pouczenie, że w razie niewywiązania się z tego obowiązku lub ponownego złożenia pisma z brakami będzie odrzucone – art. 130[sup]1[/sup] k.p.c.

Dodajmy, że zwłaszcza sprawy upominawcze wytaczają generalnie masowi dostawcy usług, a oni obowiązkowo muszą korzystać z z formularzy.

Urzędowych formularzy wymagają:

[ul][li] Pozwy masowych dostawców usług:

– pocztowych i telekomunikacyjnych,

– przewozu osób i bagażu w komunikacji masowej,

– energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,

– wody i odprowadzanie ścieków,

– wywóz nieczystości,