Komentarz do KP: BHP- Prawa i obowiązki pracownika art. 135-150 k.p.

Art. 210. Prawo do odstąpienia od wykonywania pracy

§ 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2 1. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

§ 6. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Komentarz

• Przyczyny uzasadniające powstrzymanie się pracownika od wykonywania pracy mogą mieć dwojaki charakter, czyli bezpośrednio zagrażać życiu i zdrowiu samego zatrudnionego lub stwarzać wskutek wykonywania pracy narażenie na niebezpieczeństwo osób trzecich, jeśli jednocześnie warunki na stanowisku pracy nie odpowiadają przepisom bhp.

Zagrożenie wystąpienia szkody na osobie ma być bardzo wysokie i towarzyszy mu niezapewnienie bhp na stanowisku pracy.

• Jeśli samo zaprzestanie wykonywania pracy nie likwiduje zagrożenia, podwładny ma prawo oddalić się z miejsca pracy. Musi jednak niezwłocznie powiadomić o tym przełożonego, za co nie można wyciągnąć wobec niego jakichkolwiek konsekwencji. Jeżeli zaś stan zagrożenia okaże się realny, za czas powstrzymania się od wykonywania zadań i oddalenia się z miejsca pracy zachowa prawo do wynagrodzenia.

Wyjątkowo wykonujący prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej (wymienione w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów pracy wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, DzU nr 62, poz. 287), mogą – po powiadomieniu przełożonego – powstrzymać się od wykonywania pracy, mimo zapewnienia odpowiednich warunków bhp.

Pracownikowi wolno skorzystać z tego uprawnienia, gdy uzna, że jego stan psychofizyczny w danym dniu nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie innych osób. W takim wypadku nie zachowuje jednak prawa do wynagrodzenia. Pracownikowi, który odmówił wykonywania umówionej pracy w związku ze złym stanem psychofizycznym, pracodawca może powierzyć wykonywanie innej pracy, niewymagającej wysokiej sprawności, wypłacając przewidziane za nią wynagrodzenie na mocy art. 81 § 3 kodeksu pracy.

Art. 211. Podstawowe obowiązki pracownika

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Komentarz

• Przepis jest podstawą do szczegółowego uregulowania obowiązków pracownika w zakresie bhp w regulaminie pracy, zgodnie z art. 104 1 § 1 pkt 8 k.p. Pozwala jednocześnie skonkretyzować tę regulację, dostosowując ją do realiów zakładu. Katalog kodeksowych obowiązków pracownika w dziedzinie bhp jest przykładowy.

Zgodnie z art. 304 1 k.p. te obowiązki ciążą też na osobach wykonujących pracę na innej podstawie niż umowa o pracę i prowadzących działalność gospodarczą, jeżeli wykonują zlecone zadania w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez podmiot zatrudniający.

Nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp skutkujące ich naruszeniem pociąga za sobą jego odpowiedzialność porządkową (art. 108 k.p.).

Art. 212. Obowiązki kierownika

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.