Komentarz do KP: Praca w porze nocnej art. 151[7]-151[8] k.p.

Art. 151

7

. Pora nocna

§ 1. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00.

§ 2. Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy.

§ 3. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

§ 4. Wykaz prac, o których mowa w § 3, określa pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – z przedstawicielami pracowników wybranymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy, oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników.

§ 5. Przepis § 3 nie dotyczy:

1) pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,

2) przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

§ 6. Na pisemny wniosek pracownika, o którym mowa w § 2, pracodawca informuje właściwego okręgowego inspektora pracy o zatrudnianiu pracowników pracujących w nocy.

Komentarz

• Każdy pracodawca, bez względu na to, czy w jego firmie pracuje się w nocy, czy nie, musi określić porę nocną. Kodeks pracy wskazuje tylko, że obejmuje ona osiem z dziesięciu godzin przypadających między 21 a 7.

Zatem, w zależności od potrzeb pracodawcy, pora nocna może obejmować okres między 21 a 5 rano czy 23 a 7 rano, co może wynikać z przepisów wewnętrznych firmy.

Oprócz obowiązkowego ustalenia pory nocnej komentowany przepis wprowadza jeszcze czasowe ograniczenia dla osób pracujących w nocy. Chodzi o pracowników, których:

– grafiki czasu pracy obejmują trzy godziny pracy w porze nocnej w każdej dobie lub

– czas pracy w pełnym okresie rozliczeniowym przypada w 1/4 na porę nocną.

Czas pracy tych osób nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę w sytuacji, gdy wykonują prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym bądź umysłowym. Wyjątek dotyczy pracowników zarządzających i takich, którzy zostali zaangażowani do prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony zdrowia, mienia, środowiska lub z powodu usunięcia awarii.

Wykaz prac, o których mowa wyżej, należy ustalić w porozumieniu ze związkami zawodowymi i po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami pracującymi w nocy.

Szczególnej ochronie przed pracą w porze nocnej podlegają ciężarna, młodociany, osoby niepełnosprawne, z wyjątkiem zatrudnionych przy pilnowaniu oraz pracowników, na których wniosek lekarz wyraził zgodę na pracę nadliczbową, a także osoby opiekujące się dziećmi do lat czterech, chyba że one same zgodzą się na takie zajęcie.

Art. 1518. Rekompensowanie pracy wykonywanej w nocy

§ 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

§ 2. W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy dodatek, o którym mowa w § 1, może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.

Komentarz

• Oprócz normalnego wynagrodzenia za godzinę pracy w porze nocnej płacimy 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia. W tym celu dzielimy minimalną pensję przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i wynik mnożymy przez 20 proc.

Tak wynika z § 4b rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU z 1996 r. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Istnieją wątpliwości, co się kryje pod pojęciem „liczba godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu”: czy godziny robocze określone w harmonogramie, czy kodeksowy wymiar.

Tak samo jak przy nadgodzinach zatrudnionym, którzy pracują w godzinach nocnych poza zakładem pracy, zamiast dodatku nocnego można wypłacać ryczałt. Trzeba tylko pilnować, by jego wysokość nie była niższa od wartości dodatku nocnego liczonego na konkretny miesiąc.