Na emeryturę lub rentę z odprawą, której wysokość zależy od stażu pracy

Odprawa emerytalna wynosi:

- dwumiesięczne wynagrodzenie ostatnio pobierane w szkole będącej podstawowym miejscem pracy, jeśli nauczyciel przepracował w szkole krócej niż 20 lat,

- trzymiesięczne wynagrodzenie ostatnio pobierane w szkole będącej podstawowym miejscem pracy (wskazuje je zainteresowany nauczyciel), gdy przepracował w szkole przynajmniej 20 lat.

Przysługuje wszystkim nauczycielom spełniającym warunki jej nabycia bez względu na: podstawę zatrudnienia (umowa o pracę – mianowanie), rodzaj placówki angażującej (feryjna – nieferyjna) czy sektor działalności pracodawcy (szeroko pojęta administracja rządowa – samorząd).

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Antoni, nauczyciel w szkole podstawowej, zatrudniony w wymiarze 8/18, odszedł z pracy z końcem grudnia 2009 r. za porozumieniem stron w związku z przejściem na emeryturę.

Z tej okazji nie dostał jednak odprawy emerytalnej, ponieważ jest zatrudniony w wymiarze zajęć niższym od połowy obowiązującego go pensum 9/18 (art. 87 w zw. z art. 91b [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=394FD6E3442443A5B2CF8971D37B7B28?id=182007 ]Karty nauczyciela[/link]).[/ramka]

[srodtytul]Zbieg rekompensat[/srodtytul]

W art. 87 ust. 1 KN mamy zastrzeżenie, że odprawa emerytalna, rentowa i z tytułu świadczenia kompensacyjnego nie należy się nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, który przy okazji przechodzenia na któreś z tych świadczeń stracił posadę i otrzymał w związku z tym jedną z odpraw przewidzianych w art. 28 KN, czyli z tytułu:

- orzeczenia o jego niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy,

- cofnięcia skierowania do nauczania religii,

- bezskutecznego upływu urlopu bezpłatnego i niepodjęcia podczas niego zatrudnienia, jeśli wziął ten urlop w celu przeniesienia się do miejsca stałego zamieszkania małżonka.

Potwierdził to dodatkowo [b]SN w orzeczeniu z 2 października 2008 r. (I PK 54/08).[/b]

Istniały wątpliwości, czy nauczyciele z minimum 20-letnim stażem pracy w szkole też tracą prawo do odprawy emerytalnej, rentowej lub należnej z racji przejścia na świadczenie kompensacyjne w zbiegu z jedną z rekompensat z art. 28 KN.

Kontrowersje te powstały, ponieważ wykluczenie odprawy emerytalnej, rentowej albo z racji świadczenia kompensacyjnego KN przewiduje jedynie w art. 87 ust. 1, dotyczącym nauczycieli z krótszym okresem zatrudnienia w szkole (poniżej 20 lat).

Przepis art. 87 ust. 2 KN, mówiący o odprawach emerytalnych, rentowych i z racji świadczenia kompensacyjnego dla nauczyciela z co najmniej 20-letnim stażem pracy w szkole, nie zawiera tymczasem takiego ograniczenia.

Kwestię tę rozstrzygnął [b]SN w uchwale z 7 lutego 2005 r. (I PZP 4/05)[/b], odbierając prawo do odprawy emerytalnej, rentowej i z tytułu świadczenia kompensacyjnego każdemu nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, który dostał odprawę z art. 28 KN.

[srodtytul]Charakter związku [/srodtytul]

Przejście na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy czy na świadczenie kompensacyjne nie oznacza, że stosunek pracy strony muszą rozwiązać wyłącznie z tego właśnie powodu, a bezpośrednio po jego zakończeniu nauczyciel ma pobierać któreś z wymienionych świadczeń. [b]SN podchodzi do tego liberalnie, np. w orzeczeniu z 2 października 2008 r. (I PK 54/08).[/b]

Związek przejścia na emeryturę, rentę lub świadczenie kompensacyjne z rozwiązaniem stosunku pracy może być luźny: czasowy lub funkcjonalny. „Prawo do pieniężnej odprawy emerytalnej lub rentowej należy do płacowych uprawnień pracowniczych, których można pozbawić pracownika wyłącznie w razie wystąpienia normatywnie określonej przeszkody (przesłanki negatywnej) jego nabycia;

może nią być np. zakaz ponownego nabycia tego prawa przez pracownika, który wcześniej otrzymał odprawę z tego samego tytułu (art. 92[sup]1[/sup] k.p.), a w przypadku nauczyciela mianowanego – otrzymanie przez niego odprawy przewidzianej w art. 28 KN.

Inaczej mówiąc, dla uzyskania prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej decydujące znaczenie ma fakt przejścia na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy połączony z definitywnym ustaniem stosunku pracy, czyli utrata pracowniczego statusu prawnego na rzecz wyłącznie statusu emeryta lub rencisty” – czytamy w [b]wyroku SN z 6 czerwca 2000 r. (I PKN 700/99). [/b]

W związku z tym prawo do odprawy emerytalnej, rentowej lub z tytułu świadczenia kompensacyjnego zachowuje nauczyciel, który:

- zaczął pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy w jakiś czas po ustaniu zatrudnienia, po wyczerpaniu zasiłku chorobowego rozpoczętego podczas pracy (np. [b]uchwała SN z 7 stycznia 2000 r., III ZP 18/99),[/b]

- kontynuował zatrudnienie w szkole połączone z pobieraniem emerytury, a jego stosunek pracy wygasł z upływem stanu nieczynnego (np. [b]uchwała SN z 25 stycznia 2002 r., III ZP 24/01),[/b]

- sam złożył propozycję odejścia za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron albo jego umowa okresowa zakończyła się z upływem terminu, do którego została zawarta (np. [b]wyroki SN z 28 lipca 1999 r., I PKN 174/99, oraz z 26 sierpnia 1999 r., I PKN 212/99).[/b]

[srodtytul]Termin wypłaty[/srodtytul]

Dyrektor powinien wypłacić odprawę emerytalną, rentową lub z tytułu przejścia na świadczenie kompensacyjne w ostatnim dniu zatrudnienia, nawet jeśli nauczyciel nie jest w stanie się wylegitymować pozytywną decyzją ZUS, przyznającą mu któreś z tych świadczeń.

Wynika tak z [b]orzeczenia SN z 19 kwietnia 1998 r. (I PKN 508/97).[/b]

[srodtytul]Zasady ustalania[/srodtytul]

Odprawę emerytalną, rentową lub z racji świadczenia kompensacyjnego liczymy jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W podstawie wymiaru odprawy uwzględniamy zatem składniki wynagrodzenia wymienione w rozporządzeniu urlopowym. Następnie podstawę wymiaru mnożymy przez liczbę miesięcy, za jakie odprawa przysługuje, czyli przez dwa lub trzy miesiące.

Nie ma tu potrzeby przechodzenia na stawkę dzienną odprawy, a więc i dzielenia podstawy jej wymiaru przez 30 w placówkach feryjnych czy 21 w placówkach nieferyjnych [b](uchwała SN z 9 maja 2000 r.; III ZP 12/00)[/b].