Pisarska buchalteria

Teodor Parnicki był człowiekiem nad wyraz drobiazgowym. Taki wniosek nasuwa się po lekturze „Dzienników z lat osiemdziesiątych”, udostępnionych czytelnikom w 100. rocznicę urodzin i 20. śmierci pisarza. Notował niemal codziennie, z reguły lakonicznie, przez ostatnich dziewięć lat życia. Tyle że nie wszystkie zapiski się zachowały. Zaginęły bruliony zawierające notatki z lat 1985 i 1986. Czy bezpowrotnie?

Choć tamta dekada obfitowała w istotne wydarzenia dla naszych dziejów, a historyczna pasja określiła twórczość pisarza, w zapiskach dominują sprawy przyziemne.

„Kupiliśmy na sumę dol. 16,70 trunki zagraniczne (częściowo na prezenty i dżem pomarańczowy)” – odnotowuje wizytę w Peweksie. Zakupów często dokonywał w dewizach. Zwłaszcza trunków, których był koneserem. Ale już po inne dobra materialne stał w kolejkach. Nierzadko bardzo długich, jak po papierosy Klubowe w okresie karnawału „Solidarności”. Zrażony tym oznajmiał: „Jestem w obliczu konieczności dokonania wielkiego przełomu: muszę rzucić palenie. Przez wiele lat lekarze namawiali mnie do tego, ale nigdy nie namówili, a teraz zmusza mnie do tego „kryzys rynkowy”; W Warszawie znikły ze sklepów (ściślej jeszcze z budek „Ruchu”) wszelkie w ogóle papierosy i stan ten może trwać w nieskończoność”.

Do wiadomości o wprowadzeniu stanu wojennego dodaje: „Dzień „z piciem” od 12.45 do 14.30 z przerwami: wino (trochę) WHISKY (dość dużo)”. Nie przypuszczałem, że alkohol odgrywał tak istotną rolę w życiu Parnickiego, syna inżyniera rodem z Wielkopolski oraz Augustyny Piekarskiej, kijowianki pochodzenia żydowskiego. Wedle skrupulatnie prowadzonych rachunków w roku 1980 dni nietrzeźwych zanotował 126, a trzeźwych 239. 12 miesięcy później proporcje wynosiły 108 do 257. Rekord abstynencki wyśrubował 5 XI 1982: „Mija równo 5 miesięcy bez picia alkoholu”.

Jak się zdaje, arytmetyka stanowiła dla autora „Srebrnych orłów” zagadnienie dosyć bliskie. Systematycznie notował, ile stron danego dnia zapisał.

3 XI 1981 było ich „prawie 50”. Przy okazji poznajemy niuanse pracy literackiej Teodora Parnickiego. Ujęte w sposób, którego zapewne nie powstydziłby się Stefan Banach. „W tym dniu mijają równo 4 miesiące, odkąd pracuję nad powieścią o Atanagildzie. 3 VII – 3 XI, czyli dni 31-31-30-31 = 123. Rękopiśmiennych stron w ciągu tych 4 miesięcy napisałem 5744, czyli przeciętna dzienna wynosi 43 i 2/3 mniej więcej. Raczej jest to dość dobry „dorobek dzienny”. A jak wygląda sprawa ostatniego miesiąca (3X – 3XI) niecałe 33 strony dziennie, raczej jest to „dorobek dzienny” słaby.

Dorobek przeciętny dzienny:

1. miesiąca pracy stron 45 i 1/2

2. miesiąca pracy stron 62 i 1/6

3. miesiąca pracy stron 47 i 1/6

4. miesiąca pracy stron 32 i 2/3 tylko!”.

Liczby traktował zabobonnie: „Skończyłem pisać (uwaga! uwaga! ósemka zawsze dla mnie ważna) o godzinie 20 (czyli 8 wieczór) minut 8, a to w dnu 24 IV, a 24 to 3x8!!!”.

Równie skrupulatnie wylicza pisarz prezenty otrzymywane z okazji urodzin. 5 marca 1981 r. – na kolejnym jubileuszu – gościł kilkanaście osób. Naturalnie nikt nie przyszedł z pustymi rękami. I tak państwo Lichniakowie podarowali mu wermut, małżeństwo Szlachtyczów kwiaty i pudełko sardynek, Edwardostwo Osmańczykowie kubański rum, a Mirosław Żuławski tequilę. Ponadto otrzymał kwiaty oraz listowne, telegraficzne i telefoniczne powinszowania od bliskich nieobecnych. Choćby Janusza Rolickiego. Ten lewicowy publicysta był stałym bywalcem w domu pisarza. Na jego cześć nadał swej córce drugie imię Teodora.

Zażyłość łączyła prozaika również z Wacławem Sadkowskim i Andrzejem Kuśniewiczem. Pomyślałem, czy przypadkiem w korespondencji – odpowiednio TW „Olchy” i TW „Andrzeja” – zdeponowanej w Instytucie Pamięci Narodowej, znajdują się także informacje dotyczące twórcy „Końca „Zgody Narodów”„.Homo (a) politicusSkoro mowa o polityce – w diarystyce Parnickiego obecne jest ona śladowo. Jako „wiadomości pozaosobiste” podaje np. 11 listopada 1983 r. informacje o zgonie Breżniewa i zwolnieniu z internowania Lecha Wałęsy. Prozaik starał się trzymać na uboczu, nie angażując się ani po stronie władzy ludowej, ani opozycji.

13 IX 1982: „Telefonował wicemarszałek Sejmu Jerzy Ozdowski przekazując propozycję (sugestię? prośbę? życzenie? zlecenie? rozkaz?) generała Jaruzelskiego, abym wszedł w skład Tymczasowego Komitetu Odrodzenia (czy Ocalenia) Narodowego. Odmówiłem”.

Niespełna miesiąc później odwiedził go minister kultury i sztuki Kazimierz Żygulski: „Cel wizyty – propozycja, abym wszedł w skład Narodowej Rady Kultury. Odmówiłem”.

Z kolei 20 czerwca 1988: „telefonował Jan Józef Lipski – chciał mnie wciągnąć w jakąś akcję „prewencyjną” – niewątpliwie opozycyjno-polityczną – nie dałem się”.