Rzecz o książkach

Fikcja literacka

Henryk Skwarczyński „Uczta głupców” (Agawa)

– ta powieść jest dla tych, którzy zrozumieli uniwersalność obrazu Velázqueza „Las Meninas” nazywanego obrazem świata (la pintura del mundo) w jego wielowarstwowym przekazie. To misterna próba uchwycenia i opisania przemijającej chwili, zatrzymania w czasie tego, co najbardziej ulotne.

Literatura faktu

Sándor Márai „Dziennik” (fragmenty) (Czytelnik)

– fascynujący dialog ze współczesnością, refleksja nad przeszłością, polityczne komentarze i rozważania literackie jednego z najwybitniejszych pisarzy XX w.

Fikcja literacka

Ian McEwan „Na plaży Chesil” (Albatros)

– dla jednych historia katastrofalnej nocy poślubnej w Anglii roku 1962. Dla innych – opis zgubnych konsekwencji pruderyjnej kultury sprzed rewolucji seksualnej. Dla mnie – poruszające świadectwo literackie ludzkiego losu. Tak przed autorem „Pokuty” umiał patrzeć i pisać może tylko Thomas Hardy.

Literatura faktu

Alasdair MacIntyre „Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?” (Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne)

– jedno z ważniejszych dzieł współczesnej humanistyki, przyswojone polszczyźnie 20 lat po wydaniu oryginału. Spojrzenie na tradycje etyki i filozofii politycznej – od Homera do Oświecenia – z perspektywy arystotelizmu św. Tomasza.

Fikcja literacka

Anna Langfus „Skazana na życie” (Prószyński i S-ka)

– wreszcie polskie tłumaczenie prozy zapomnianej lublinianki, która otrzymała Goncourtów jako czwarta kobieta w historii tej nagrody. Autobiograficzna opowieść ocalałej z Holokaustu o wewnętrznej walce, o złu w człowieku, ale i wielkiej odwadze. Literatura wstrząsająca, sugestywna, oryginalna.

Literatura faktu

Kamila Sławińska „Przewodnik niepraktyczny” (W.A.B.)

– nowojorczykiem się nie rodzisz, nowojorczykiem się stajesz – zapewnia autorka. Dlatego książka jest zarówno dla tych, którzy kochają NYC, jak i tych, którzy po prostu kochają ludzi, energię i kolor.

Fikcja literacka

Doris Lessing, „Lato przed zmierzchem” (WAB)

– wciągająca opowieść o samotnych wakacjach żony i matki z angielskiej klasy średniej. A tak naprawdę analiza 1001 poświęceń, których współczesny świat wymaga od kobiety. Trochę to przykurzone (pierwsze wydanie polskie z 1976 roku), ale wciąż robi wrażenie.

Literatura faktu

Piotr Osęka, „Marzec ’68” (Znak)

– przystępna i rzetelnie przedstawiona historia Marca ’68. W sam raz dla czytelników, którzy urodzili się grubo po opisanych w książce wydarzeniach.

Fikcja literacka

Iwan Sołoniewicz „Rosja w łagrze” (Ośrodek Karta, Dom Spotkań z Historią)

– zbeletryzowane wspomnienia więźnia jednego z największych łagrów rosyjskich – Kombinatu Biełomorsko-Bałtyckiego. Autor spędził tam osiem miesięcy 1933 roku. Książka wydana na emigracji w 1936 roku, była pierwszym, literackim świadectwem o stalinowskich obozach pracy.

Literatura faktu

Józef Bocheński OP „Listy do ojca. Prywatna korespondencja” (Salwator)

– listy z lat trzydziestych „niepokornego” dominikanina, wybitnego filozofa, sowietologa pracującego na emigracji. Korespondencja ta znakomicie oddaje osobowość autora, jego erudycję, ciekawość świata, poczucie humoru. Wzrusza dowodami przywiązania do rodziny.

Fikcja literacka

Jan Polkowski „Elegie z Tymowskich Gór” (Wydawnictwo Literackie)

– ten tom wierszy ma niezwykle znaczące dopełnienie: „1987 – 1989”. I taką, na przykład, realizację: „Luty – kwitnie wilcze łyko./ W białym ornacie stąpasz/ po czaszkach Magadanu. Pamiętaj/ prowadź”.

Literatura faktu

Jerzy Odrowąż-Pieniążek „Więcej niż świadek” (Iskry)

– autobiografia pierwszego człowieka, którego rząd angielski uznał oficjalnie „za Polaka, a nie jakiegoś tam subjecta”. 30 stycznia 1918 roku!

Fikcja literacka

Wacław Holewiński „Nie tknął mnie nikt” (Agawa)

— Holewiński to godny następca zapomnianego, niestety, Władysława Lecha Terleckiego. Kiedy bierze się za opisywanie trudnych polsko-rosyjskich relacji, jest świetny, tak jak w otwierającym tę książkę opowiadaniu o bohaterze powstania styczniowego Ludwiku Zwierzdowskim.

Literatura faktu

Umberto Eco, „Mój 1968. Po drugiej stronie muru” (Wydawnictwo Literackie)

— podwójny esej jednego z najwybitniejszych współczesnych intelektualistów poświęcony wydarzeniom sprzed 40 lat w naszym kraju oraz Czechosłowacji. Warto tę książkę przeczytać przede wszystkim dlatego, żeby się przekonać, jak niewiele rozumieją z naszej środkowoeuropejskiej specyfiki nawet najwybitniejsze umysłowości z Zachodu.

Fikcja literacka

Adriana Szymańska „W podróży” (Oficyna Wydawnicza Łośgraf)

– wybór wierszy i prozy poetyckiej z dziesięciu tomików z lat 1968 –2007 poetki wyczulonej na bliższe i dalsze krajobrazy podróży przez świat, a i przez siebie, autorki o dorobku także eseistycznym: już w tym roku kalendarzowym ukazała się jej książka wspomnieniowa „Ta inna ja”.

Literatura faktu

„Polskie zaplecze Josepha Conrada Korzeniowskiego”, t.1 – 2 pod red. Zdzisława Najdera i Joanny Skolik (Gaudium)

– bardzo ważna publikacja Roku Conradowskiego. W tomie pierwszym m.in. listy Tadeusza Bobrowskiego do Conrada, w drugim listy Conrada do polskich adresatów, a tamże czasem arcyciekawe wspomnienia i wypowiedzi Polaków o autorze „Lorda Jima”.

Fikcja literacka

Wiktor Jerofiejew „Sąd ostateczny” (Czytelnik)

– powieść skomplikowana formalnie, mocna w warstwie językowej, prowokacyjnie wulgarna. Inteligentny i bezlitosny demontaż kitu historyczno-kulturowego zwanego rosyjską duszą plus kpina z zachodniej fascynacji Rosją.

Literatura faktu

Karol Maliszewski „Po debiucie. Dziennik krytyka” (Biuro Literackie)

– książka pokazuje, co to znaczy być krytykiem pierwszego kontaktu i jak należy rozmawiać z tymi, którzy pragną zaistnieć jako poeci. Rzecz budująca, gdyż dowodzi, iż poezja nadal jest sexy; jej magnetyzm jest po prostu niezbadany.

Fikcja literacka

Agnieszka Wolny-Hamkało „Spamy miłosne” (a5)

– jak ta wrocławska poetka metaforyzuje, jak wznosi się ponad przyzwyczajenia tak zwanej liryki kobiecej, jak ignoruje poprawność i zwyczajowość, jak daje się ponieść językowi, jego wolności.

Literatura faktu

Robert Zimmer „Moraliści europejscy. Przewodnik” (Prószyński i S-ka)

– łyka się to jak gorzką pigułkę. Samowiedza rodzaju ludzkiego dotycząca pozorów własnej wielkości jest porażająca, a tutaj mamy niezwykle zgrabnie ujętą historię tak rozumianej moralistyki. Od Machiavellego do Leca i Ciorana.

Fikcja literacka

Yukio Mishima „Zimny płomień” (Świat Książki) – zbiór opowiadań jednego z największych japońskich pisarzy XX wieku. Lapidarna definicja klasycyzującego stylu Mishimy to lodowaty chłód, z jakim pisze o targających jego bohaterami namiętnościach, zwłaszcza miłości i śmierci. Estetyzacja, a nawet erotyzacja umierania została szczególnie wstrząsająco wyrażona w „Umiłowaniu ojczyzny”, detalicznym opisie seppuku.

Literatura faktu

Stanisław Brzozowski „Głosy wśród nocy” (Wydawnictwo „Krytyki Politycznej”)

– przez prawie sto lat nie mogliśmy się doczekać reedycji tej książki, jednej z najważniejszych w dorobku Brzozowskiego, niedokończonej, wydanej już po jego śmierci w 1912 roku. Zabawne, ale i zastanawiające: kiedyś endecja zestawiała ten tom z „Myślami nowoczesnego Polaka”, dzisiaj wydaje go „nowa” lewica.

Fikcja literacka

Henryk Skwarczyński „Uczta głupców” (Agawa)

– wreszcie polska powieść, którą mogę polecić z najczystszym sumieniem. Językowa sprawność, wielka finezja narracyjna, prawdziwa erupcja wyobraźni, świeżość i pomysłowość w łączeniu wątków czynią z książki interesujące wydarzenie literackie.

Literatura faktu

Jorge Luis Borges, Osvaldo Ferrari „W dialogu!” (Helion-Editio)

– chyba to już ostatnie spotkanie z Borgesem. Wywiad rzeka nagrany niedługo przed śmiercią pisarza, którego głos brzmi tym razem jakby inaczej. Może dlatego, że przekazuje nam swój testament?

Literatura

Fikcja literacka

Henryk Skwarczyński „Uczta głupców” (Agawa)

Pozostało 99% artykułu