Kamikadze komiksu

Do zawodów doszło cztery lata temu. Gościom dano fory: ich dziesięciu na ośmiu Japończyków. Choć tak naprawdę siły były wyrównane, jako że Frédéderic Boilet, urodzony 49 lat temu w ?pinal, od 16 lat mieszka w Tokio i skutecznie konkuruje z mangakami, czyli rdzennymi rysownikami mangi (zainicjował nawet ruch Nouvelle Manga). Taki wyczyn nie udał się prawie nikomu spoza Japonii.

[srodtytul]Francuski desant[/srodtytul]

Boilet zaprosił kilku uzdolnionych rodaków na dwutygodniowe, pracowite wakacje. Zostali w pojedynkę rozrzuceni od Kiusiu – najbardziej wysuniętej na południe wyspy archipelagu, po północną wyspę Hokkaido. Oczekiwano od nich błyskawicznej aklimatyzacji, wniknięcia w obcą im kulturę plus stworzenie prac na tempo i na temat. Prawdziwi kamikadze komiksu.

Większość salwowała się rysowanym dziennikiem z podróży. A także uciekała się do pomocy i opinii zadomowionych w Japonii swojaków. Na przykład Joann Sfar zwrócił się do osiadłego tamże przyjaciela Francuza. W serii zatytułowanej „Tokio według Oualtérou” po prostu odtworzył jego wrażenia i refleksje. Swoją drogą, jedynie rysunki Sfara wyróżniają się „europejskością” (wzięłam w cudzysłów, bo ten świetny artysta korzysta też z tradycji żydowskiej, wschodniej, zwłaszcza inspiruje go sztuka Chagalla).

Sfar nie jest jedyną gwiazdą antologii. W zestawie znalazło się kilku równie utalentowanych twórców, m.in. kontrowersyjny Emmanuel Guibert czy przewrotny Nicolas de Crécy. No i znakomity, wspomniany już Boilet, który potrafił łączyć styl mangi z frankofońskim spojrzeniem na Japonię. Miniatura „W alkowie miłości” ma surrealistyczny klimat: bohater (czyli autor) rysuje nagą modelkę, jednocześnie wyliczając przedmioty z najbliższego otoczenia. Jednak nie ocenia ich pod kątek bieżącej przydatności, lecz jako odpady, którymi staną się w najbliższej przyszłości.

Dowiadujemy się, kiedy i w jaki sposób należy pozbywać się śmieci. Zapewniam – niesamowicie skomplikowane! A stosowanie się do przepisów – to obywatelski obowiązek Japończyka.

[srodtytul]Tradycja na dziś[/srodtytul]

Jak w międzynarodowym pojedynku wypadają słynni rysownicy mangi? Przede wszystkim, wyróżnia ich precyzyjna, realistyczna kreska i specyficzny klimat prac. Jest w tym jakaś magia: niby banalne, zwyczajne scenki przeobrażają się w metaforyczne opowieści o japońskiej duszy. Mistrzem tego gatunku jest niewątpliwie jeden z najstarszych autorów uczestniczących w projekcie, Jiro Taniguchi (ur. 1947 rok). Jego nostalgiczne „Letnie niebo” dotyczy tradycyjnego, przedmiotowego traktowania kobiet i ich uczuć. Nie ma w tym jednak buntu, raczej bezemocjonalna konstatacja.

Najwięcej frajdy dostarczyła mi miniatura Taiyo Matsumoto. Czterdziestolatek, posługujący się wyrazistą, jakby „wydrapaną” kreską. Miejscami sztywną, gdzie indziej fenomenalnie swobodną, ekspresyjną. Zawsze doskonale charakteryzującą postaci. Jego opowieść o rysowniku Kankichim wywodzi się ze starych opowieści zen – traktuje o mistrzu, który pewnego dnia przeskoczył przez własnoręcznie narysowany okrąg i znikł na zawsze. Pozostawił jedynego przyjaciela – białego psa. Trzeba zobaczyć, co Matsumoto wyprawia z tym zwierzakiem! Raz przypisuje mu rolę bodyguarda artysty, po ludzku warczącego do prześmiewców „Spadać”; innym razem zasiada po turecku i kontempluje robotę swego pana; a po jego zniknięciu układa się z fają w pozie hurysy. Dowcipne, metaforyczne, mądre.

[srodtytul]Polski aneks[/srodtytul]

Biało-czerwoni także zaistnieli w zbiorze – lecz jedynie w polskiej edycji. Trójka autorów – w tym popularny rysownik Michał „Śledziu” Śledziński oraz wydawca Hanami Radosław Bolałek, młody biznesmen-japonista – podpięła się pod francusko-japoński projekt z prawie czteroletnim opóźnieniem. Śladem ich wyprawy do Japonii są dwie historie. Moim zdaniem, nic nie wnoszące do oryginalnego zestawu. Impresje Polaków są powierzchowne i jakoś szkolne, naiwne. Co gorsza, odbiegają od pozostałych komiksów artystycznym poziomem. Jednak wypada to darować Bolałkowi, bo dzięki jego pasji od kilku lat mamy w Polsce dostęp do najciekawszych dzieł i twórców mangi. Choćby poprzez antologię „Japonia widziana oczyma 20 autorów”.