Na ziemi Amosa

Opowieść o kibucu jest pasjonującym opisem rzeczywistości Izraela. Wszyscy są tu szczerzy i prostolinijni. Przede wszystkim zaś szczęśliwi. No, prawie wszyscy…

Aktualizacja: 05.10.2010 10:57 Publikacja: 04.10.2010 01:05

Na ziemi Amosa

Foto: AP

Pisarz powiedział kiedyś, że ponieważ jego rodzice byli subtelnymi intelektualistami o prawicowych zapatrywaniach, on w młodości postanowił zostać twardym lewicowym traktorzystą. Wstąpił więc do kibucu i zmienił nazwisko Klausner na Oz, co znaczy siła.

[srodtytul]Kraina powszechnej szczęśliwości[/srodtytul]

Szybko dostosował się do panujących tam reguł. I tak, by podjąć studia, musiał otrzymać zgodę zarządu wspólnoty. Trzeba przyznać, że była w tym pewna logika: kibuc bardziej potrzebował traktorzysty niż profesora i pisarza, którym z czasem stał się Oz (ur. 1939).

Prozaik, od lat wymieniany wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla, opuścił kibuc Chulda dopiero w wieku 46 lat. Do tamtego czasu nie posiadał nic własnego oprócz kilku książek i ubrania – wszystkie honoraria przekazywał na wspólne konto. Miał już za sobą zbiór opowiadań „Tam, gdzie wyją szakale” i głośną powieść „Mój Michał”. Z kibucu wyjechał z powodu syna cierpiącego na astmę. Ponieważ lekarze zalecili suchy klimat, wybrał Arad, gdzie mieszka do dziś. Dom otacza pustynia, która – jak twierdzi – przywraca rzeczom ich właściwe proporcje.

W powieści „Spokój doskonały” (1982), która właśnie ukazała się nakładem Świata Książki, prozaik – korzystając z własnych doświadczeń – opisuje ludzi nieszczędzących wysiłku, by piaszczyste pustkowia przemienić w cytrusowe gaje. Z charakterystyczną ironią i dystansem mówi o świecie pozbawionym zazdrości i chciwości. Wszyscy są tu szczerzy i prostolinijni. Przede wszystkim zaś szczęśliwi. No, prawie wszyscy…

[srodtytul]Love story na pustyni[/srodtytul]

Bo oto zimą 1965 r. mechanik Jonatan Lipszyc pojął, że dusi się w kibucu. Dość miał chamsinu, gorącego suchego wiatru, który odbiera siły i chęć do życia. Dość kolczastych zarośli i kurzu. Pociągały go dalekie rozświetlone miasta, w których – święcie w to wierzył – wszystko może się zdarzyć: kariera, miłość, niebezpieczna przygoda. W końcu podjął decyzję: odchodzi. Nie wiedział tylko, jak poinformować o tym Jolka, przewodniczącego kibucu, a prywatnie swego ojca. Poza tym nieprzyjemny obrót mogła przyjąć rozmowa z żoną. Jonatan zarzucał Rimonie, że jest piękna na sposób posągowy: nieosiągalna i obojętna. Przeczuwał, że niewiele zostało z uczucia, jakie połączyło ich, gdy razem uciekali na pustynię lub we dwoje słuchali Bacha.

W burzliwą noc, gdy Lipszyc obmyślał, jak dać nogę, do kibucu zgłosił się zwolniony z wojska czołgista Azaria Gitlin. Na wstępie zaznaczył, że jego zamiary są czyste i jako idealista nie przybywa do wspólnoty w poszukiwaniu mocnych wrażeń. Pewnie mówił prawdę, tyle że serce nie sługa, a Rimona wcale nie taka zimna, jak się mężowi wydawało.

„Spokój doskonały” to nie tylko rozgrywające się na pustyni love story. Nie tylko historia pewnej ucieczki czy przypowieść o samotności i tęsknocie za wolnością. Oz momentami zmienia nastrój opowieści. Ironia ustępuje miejsca grozie. W retrospekcjach powracają obrazy wojny z Syrią: odwrót pod ostrzałem wroga, rajd między polami minowymi z rannym kolegą na plecach. Albo obezwładniający strach, gdy żołnierze pojmują, że podczas nocnego wypadu poza granicę dostali się w pułapkę. „Z ciemności, spomiędzy mrocznych skał, dobiegł syczący, zduszony, złośliwy śmiech: czekają na nas”.

Amos Oz wie, o czym pisze. Walczył w dwu wojnach: 1967 i Jom Kipur (1973). Jak twierdzi, dla słabych i martwych nie ma nadziei, a silni i triumfujący mają jej tylko niewiele.

Pisarz powiedział kiedyś, że ponieważ jego rodzice byli subtelnymi intelektualistami o prawicowych zapatrywaniach, on w młodości postanowił zostać twardym lewicowym traktorzystą. Wstąpił więc do kibucu i zmienił nazwisko Klausner na Oz, co znaczy siła.

[srodtytul]Kraina powszechnej szczęśliwości[/srodtytul]

Pozostało 92% artykułu
Literatura
Stanisław Tym był autorem „Rzeczpospolitej”
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Literatura
Reiner Stach: Franz Kafka w kleszczach dwóch wojen
Literatura
XXXII Targi Książki Historycznej na Zamku Królewskim w Warszawie
Literatura
Nowy „Wiedźmin”. Herold chaosu już nadchodzi
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Literatura
Patrycja Volny: jak bił, pił i molestował Jacek Kaczmarski