Czarny hrabia - trzeci – najstarszy Dumas

Czarnoskóry generał w armii francuskiej w XVIII wieku, salonowiec i szermierz? To nie film Tarantino, tylko biografia „Czarny hrabia".

Publikacja: 06.11.2013 07:18

Tom Reiss, Czarny Hrabia, Przeł. Marek Fedyszak, Wyd. Literackie, Kraków 2013

Tom Reiss, Czarny Hrabia, Przeł. Marek Fedyszak, Wyd. Literackie, Kraków 2013

Foto: Rzeczpospolita

Wszyscy znają Aleksandra Dumasa, autora „Trzech muszkieterów" i „Hrabiego Monte Christo" lub jego syna o tym samym imieniu, również literata, autora „Damy kameliowej". Trzeci – najstarszy Dumas, był dotychczas zupełnie nieznany. Jego niezwykłe życie możemy poznać dzięki biografii Toma Reissa „Czarny hrabia", wyróżnionej w tym roku Pulitzerem.

Zobacz na Empik.rp.pl

Thomas-Alex Dumas (1762–1806), ojciec słynnego pisarza, był dzieckiem haitańskiej niewolnicy i francuskiego awanturnika, który w połowie XVIII w. wyprawił się na kolonialną wyspę w poszukiwaniu szczęścia i przygód. Gdy skończyły mu się pieniądze, po prostu sprzedał swoje dzieci i ich haitańską matkę, by wrócić do Europy. Jedynego Thomasa-Alexa wykupił po powrocie do ojczyzny i nastoletniego ściągnął do Europy.

We Francji chłopiec dorastał wśród arystokracji. Dzięki niezwykłej sprawności fizycznej i umysłowej, a także egzotycznej urodzie błyskawicznie piął się w wojskowej hierarchii. Sławę zdobył już po rewolucji, walczył m.in. w Alpach, podczas oblężenia Mantui i w Egipcie.

W wieku 30 lat ożenił się z zamożną szlachcianką, z którą miał trójkę dzieci. Fakt, że jego znany syn Aleksander Dumas był w czwartej części czarnoskóry, wciąż nie jest utrwalony w zbiorowej świadomości.

Czy mamy prawo być zaskoczeni, że na przełomie XVIII i XIX wieku w środku Europy pół-Haitańczyk dowodził wojskiem, brylował na salonach i był bohaterem gazet? Chyba tak, skoro w tym samym czasie w Londynie uczenie czytania czarnoskórych było ciężkim przestępstwem. Zniesienie niewolnictwa mogło nastąpić tylko w rewolucyjnej Francji. Jak się okazało, nie na długo.

„Czarny hrabia" to świetne źródło wiedzy o Francji na przełomie XVIII i XIX wieku. A Thomas-Alex, syn francuskiego markiza i czarnoskórej niewolnicy, to idealista, republikanin i patriota, wrzucony w scenerię rodem z przygodowych powieści swojego syna.

Tom Reiss zgrabnie łączy popową beletrystykę z historyczną rzetelnością. Cyniczni generałowie i opętani rewolucjoniści to postacie prawdziwe i krwiste jak w najlepszych filmach i serialach. Może tylko bohater jest trochę niedzisiejszy, bo nie jest socjopatą, cynikiem czy bandytą, jakich lubią serialowi widzowie. To szlachetny republikanin, który z czasem stanie się chodzącym wyrzutem sumienia dla napoleońskiej świty, bałwochwalczo wpatrzonej w swego wodza.

Reiss dowodzi, że Bonaparte dobrze znał Dumasa i drażniła go jego postawa. Wszystko, co później spotkało czarnoskórego generała: pomijanie przy awansach, brak uznania i dwuletnia niewola we włoskim więzieniu, będzie skutkiem osobistej niechęci Napoleona. Dumas bowiem zbyt często mu się sprzeciwiał i krytykował jego dyktatorskie zapędy.

Do włoskiego więzienia trafił, wracając z Egiptu. W Paryżu nikt nie był zainteresowany wykupieniem go z niewoli. Wrócił jako schorowany weteran i zamiast honorów doczekał się kolejnych zniewag oraz upokorzeń. Osierocił syna, gdy Aleksander miał cztery lata.

Jak dowodzi Reiss w „Czarnym hrabim", ostatnie lata życia generała Dumasa były również czasem regresu w kwestii niewolnictwa. Prawo i nastroje we Francji zmienią się do tego stopnia, że jego syn będzie się spotykał z większym rasizmem i dyskryminacją niż sam Thomas-Alex. Zniewagi symbolicznie pomszczą D'Artagnan i hrabia Monte Christo, wyraźnie wzorowani na ojcu pisarza.

Wszyscy znają Aleksandra Dumasa, autora „Trzech muszkieterów" i „Hrabiego Monte Christo" lub jego syna o tym samym imieniu, również literata, autora „Damy kameliowej". Trzeci – najstarszy Dumas, był dotychczas zupełnie nieznany. Jego niezwykłe życie możemy poznać dzięki biografii Toma Reissa „Czarny hrabia", wyróżnionej w tym roku Pulitzerem.

Zobacz na Empik.rp.pl

Pozostało 90% artykułu
Literatura
Stanisław Tym był autorem „Rzeczpospolitej”
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Literatura
Reiner Stach: Franz Kafka w kleszczach dwóch wojen
Literatura
XXXII Targi Książki Historycznej na Zamku Królewskim w Warszawie
Literatura
Nowy „Wiedźmin”. Herold chaosu już nadchodzi
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Literatura
Patrycja Volny: jak bił, pił i molestował Jacek Kaczmarski