Makbet Libra będzie na Festiwalu?Szekspirowskim w Gdańsku

Kim jest Makbet ze spektaklu, który zobaczymy w Gdańsku?

Marcin Liber:

Wychodziłem z założenia, że nie ma dobrych władców i dobrych królów, a bardziej od losów indywidualnych interesowała mnie zbiorowość – mechanizmy społeczne. Inspirację znalazłem w tekstach Zygmunta Baumana, porównującego dzisiejszą rzeczywistość do reality show, a zwłaszcza pierwszych edycji „Big Brothera".

Zobacz galerię zdjęć

Dają one poczucie, że musimy brać udział w grze, której jedyną zasadą jest wykluczanie innych. Żeby przeżyć – trzeba eksterminować innych. Takiej świadomości towarzyszy strach, który jeszcze bardziej eskaluje okrucieństwo. Dlatego motorem napędowym postaci w moim spektaklu jest lęk o przetrwanie. Ważny jest cytat fotograficzny – zdjęcie z Białego Domu: prezydent Barack Obama wraz z najbliższymi współpracownikami obserwuje moment szturmu na kryjówkę Obamy Bin Ladena i jego zabicie.

www.wspolczesny.szczecin.pl

„Albo oni, albo my"?

Tak trzeba nazwać logikę tej gry.

A ilustrację muzyczną stanowią duszne i mroczne kompozycje Black Sabbath!

Tak, m.in. „Changes" i „Paranoid". Zaczynamy od „War Pigs" w remiksie kompozytorki Aleksandry Gryki. Z oryginału zachowaliśmy partię Ozzy'ego Osbourne'a, zaś tekst w wolnym przekładzie Małgorzaty Miszczuk-Sikorskiej śpiewa chór wszystkich bohaterów prowadzony przez Hekate. To ważna postać. Od początku obsługuje piłę tarczową i pomogła mi rozwiązać kwestię lasu Birnam, który podchodzi do zamku Makbeta.

Czy zgodzi się pan, że taki sam mechanizm walki o władzę jak w „Makbecie" funkcjonuje w polskim teatrze? Toczy się wojna o posady i dotacje. Choćby w stolicy, gdzie nie dano panu okazji pracować.

Na szczęście stołeczne teatry nie są tak bardzo dla mnie atrakcyjne, zaś w kraju, poza wieloma złymi zjawiskami, dzieje się dużo pozytywnego. Na tym wolę się koncentrować, bo nawet jeśli pracujemy daleko od głównych ośrodków, są festiwale, na których możemy się pokazać. Ostatnio ważne było dla mnie doświadczenie z Zielonej Góry, absolutnie niemożliwe do powtórzenia w Warszawie, bo sztuka „Trash Story" Magdy Fertacz dzieje się na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Nie bez znaczenia jest to, że pochodzę z Zielonej Góry, a mimo to jej historia była dla mnie nierozpoznana. Miałem z tym problem, bo nie wiedziałem, kto żył przede mną w moim rodzinnym mieście. Nie mówiło się o tym. Pamiętam tylko Park Tysiąclecia w miejscu niemieckiego cmentarza, z dyskoteką w dawnej kaplicy bądź kostnicy. W spektaklu opowiadamy historię niemieckiej Ursulki, która dopomina się o pamięć. Mam nadzieję, że daliśmy jej szansę opowiedzenia własnej historii.

Zaczynał pan w Poznaniu od Teatru Ósmego Dnia, Biura Podróży i Usta Usta, czyli od form plastycznych.

To się wzięło z ogromnej siły oddziaływania Teatru Ósmego Dnia. Gdy przyjechałem na studia do Poznania, właśnie wrócił z emigracji. Z jego legendą zetknąłem się już wcześniej, podczas studiów na kulturoznawstwie. Do dziś jestem pod jej wpływem, bo to ważny rozdział polskiej sceny i naszej historii. Potem zainteresowała mnie inna formuła estetyczna.

Kiedy?

Gdy teatr alternatywny został wyparty przez Grzegorza Jarzynę i Krzysztofa Warlikowskiego. Ważna była dyrekcja Pawła Łysaka i Wodzińskiego w poznańskim Teatrze Polskim, bo, o czym mało się pamięta, to w jego koprodukcji powstało „4:48 Psychosis" Jarzyny i „Oczyszczeni" Warlikowskiego. Dzięki takim spektaklom teatry instytucjonalne zaczęły poruszać tematy wcześniej zauważane tylko przez alternatywę. Stały się dla mnie atrakcyjne.

Najsłynniejszy pana spektakl, czyli legnickie „III Furie", nie powstałby bez „(A)polonii" Krzysztofa Warlikowskiego.

Z jednej strony bardzo się cieszę, a z drugiej czuję obawę, że nie poradziłem sobie z obcym wpływem. Nie ukrywam, że jestem pod wrażeniem „(A)pollonii".

Widziałem ją kilka razy. Świadomie wszedłem z nią w dialog, bo interesuje mnie to, co się dzieje w polskim teatrze, i to, co robią inni reżyserzy. Nie będę udawał, że jest inaczej. Pokażmy, jak różne są nasze perspektywy. Dyskutujmy.

Inni wolą udawać geniuszy.

Takie problemy są mi obce. Pamiętam, że miałem nawet pomysł, by aktorzy życzyli legnickiej publiczności, aby było ją stać na bilety do Nowego Teatru w Warszawie.

Na czym polega różnica między „(A)pollonią" i „Furiami"?

Nie opowiadam uniwersalnej historii o ofiarach – mówię o różnych wariantach polskiego losu podczas II wojny światowej. Krytycznie, w demaskatorski sposób. Kluczowe jest wyznanie jednej z bohaterek, która mówi, że jej rodzina nie zabijała Niemców, tylko Polaków.

W październiku „Cyganerią" Pucciniego otworzy pan nową dyrekcję w poznańskim Teatrze Wielkim.

Mam problem z mówieniem o tym. Debiutuję w operze, mam kłopot z tytułem. Wciąż szukam motywu interpretacji. Dlatego jest jeszcze we mnie więcej niepokoju tworzenia niż radości.

Marcin Liber