Przełom w finansowaniu kultury

Nową konstytucję kultury zadekretowali w sobotę w samo południe w Muzeum Narodowym w Warszawie Donald Tusk i ruch Obywatele Kultury.

Premier mówił o „triumfie kultury nad władzą". – Jak każdy Polak aspiruję do bycia obywatelem kultury, ale w ostatnich latach wytykano mi, i słusznie, że aspiracje nie wystarczą: trzeba dać coś od siebie – powiedział Donald Tusk.

Wspominając o spotkaniach, w których nie uczestniczył, bo „czasami nie wystarczało wyobraźni", przyznał, że pakt rodził się w ostrym sporze. Ale dzięki staraniom ruchu Obywatele Kultury premier dostał szansę podpisania umowy, którą traktuje jako szansę i zobowiązanie.

– Ustaliliśmy ambitny parametr: 1 procent budżetu dla kultury, żeby dzisiejsza i przyszła władza nie mogła kuglować statystykami – dodał. – W urzędach, w administracji zaczynamy rozumieć, że kultura to nie fanaberia utalentowanych ludzi ani przeżytek XIX wieku. Warto inwestować w kulturę dla niej samej i również dlatego, że to opłacalny interes.

Pakt dla kultury podpisano w obecności ministrów Michała Boniego i Bogdana Zdrojewskiego, a także Agnieszki Holland, Jerzego Hausnera, Krzysztofa Krauzego, Agnieszki Odorowicz, Krzysztofa Materny i Krzysztofa Warlikowskiego.

Porozumienie z władzą

– Przez 20 lat naszej wolności kultura była lekceważona w dramatyczny sposób, co doprowadziło do wykluczania z życia kulturalnego rzesz Polaków – uważa Agnieszka Holland – Obywatele Kultury pokazali jednak, że potrafią współpracować, choć dzielą nas partykularne interesy i polityczne poglądy. Jesteśmy pierwszym od 1980 r. ruchem społecznym, który podpisał porozumienie z władzą.

Wybitna reżyserka podkreśla też, że nie chodzi o kasę dla twórców, tylko o zmianę sytuacji, gdy większość Polaków nie czyta książek, a media publiczne są zawłaszczane przez polityków mimo ich obietnic.

– Teraz trzeba uświadomić społeczeństwu, jak gigantyczną rolę ma kultura w budowaniu kapitału społecznego, edukacji i modernizacji kraju – dodała.

– Cieszę się, że twórcy i instytucje udowodnili, że inwestowanie w sztukę się opłaca – komentował minister Bogdan Zdrojewski. – Bez tego premier nie mógłby udzielić pełnego poparcia paktowi.

– Przed nami wybory, które mogą wszystko zmienić – mówi Beata Chmiel z ruchu Obywatele Kultury. – Ale jesteśmy zabezpieczeni. Rząd PO podpisał pakt, a podczas niedawnego kongresu „Polska – wielki projekt", w który zaangażowany jest PiS, na wniosek Marka Nowakowskiego jednogłośnie przegłosowano poparcie dla postulatu 1 procentu na kulturę. Inne liczące się siły polityczne mówią tym samym głosem. Wszyscy jesteście obywatelami kultury. Będzie nas coraz więcej.

Społeczny podział pieniędzy

Rząd Donalda Tuska zobowiązał się do wydzielenia co najmniej 1 procentu nakładów na kulturę w budżecie państwa, poczynając od 2012 r., a kończąc w 2015 r. Do wydatków nie wlicza się środków samorządowych i europejskich. Premier powoła zespół monitorujący realizację paktu, przy ministrze kultury zaś powstanie komitet społeczny, który będzie projektował wydatkowanie uzyskanych w jego wyniku funduszy. Uznano, że media publiczne wymagają wprowadzenia nowej ustawy, a podstawą będzie projekt Komitetu Obywatelskiego Mediów Publicznych. Ma być dokonany przegląd przepisów prawa, by równy dostęp do środków publicznych miały instytucje państwowe i samorządowe, organizacje społeczne i podmioty prywatne. Instytucjom publicznym zagwarantowano pełną autonomię.