80 lat temu, 1 grudnia 1932 roku, polscy kryptolodzy z Biura Szyfrów złamali kod Enigmy.
Tekst z archiwum "Rzeczpospolitej"
Przenośna elektromechaniczna maszyna szyfrująca produkcji niemieckiej była używana od lat 20. Najpierw do celów pokojowych (np. na poczcie), później została przystosowana do użytku wojskowego. Od lat 20. Francuzi, Anglicy i Polacy próbowali złamać szyfr Enigmy. W grudniu 1932 r. udało się to Polakom. W lutym 1933 roku zamówiono w Wytwórni Radiotechnicznej AVA kopię niemieckiej maszyny. Od tego czasu Polacy odczytywali korespondencję niemiecką, choć Niemcy stale udoskonalali maszynę i sposoby szyfrowania.
Autorami sukcesu byli wybitni uczeni: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski. Po raz pierwszy spotkali się w 1929 roku na Uniwersytecie Poznańskim. Tu Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego zorganizowało tajny kurs kryptologii. W 1932 roku Rejewski odkrył sposób okablowania wirników Enigmy. Następnie wraz z kolegami opracował techniki umożliwiające regularne odczytywanie szyfrogramów.
Po wybuchu wojny kryptolodzy ewakuowali się do Francji, a stamtąd do Wielkiej Brytanii. Cały czas pracowali nad dekryptażem niemieckich szyfrów. W 1946 roku Marian Rejewski wrócił do Polski. Pracował jako urzędnik. Zmarł w lutym 1980 roku w Warszawie. Henryk Zygalski pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie uczył matematyki w prowincjonalnej szkole. Został pochowany w 1978 roku w Londynie. Jerzy Różycki zginął w 1942 roku. Statek „Lamorciere”, którym płynął, zatonął w tajemniczych okolicznościach.